Początek rewolucji w badaniach nad RNA

Najnowsze badania wykazują, że spora część naszego genomu koduje cząsteczki RNA. Dotychczas interesowano się odcinkami DNA, które kodowały białka. Niedawno okazało się, że równie ważne są fragmenty genomu kodujące małe cząsteczki RNA - mikroRNA. To wszystko zainicjowało prawdziwą rewolucję w badaniach genetycznych - ocenia prof. Witold Filipowicz.

Filipowicz, prowadzący obecnie badania na Friedrich Miescher Institute http://www.fmi.ch/ (FMI) w Bazylei, do roku 1984 pracował w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN http://www.ibb.waw.pl/ w Warszawie, gdzie badał funkcje RNA. \"Problem badań nad RNA stał się obecnie szalenie gorący\" - zaznacza Filipowicz.

\"Najnowsze badania wykazują, że genów kodujących RNA, które nie programują syntezy białka, może być tyle, ile genów tę syntezę programujących, to znaczy aż 30-50 tysięcy. Oznacza to praktycznie pojawienie się całkiem nowego, nie znanego naukowcom +genomu+\" - tłumaczy.

Jak zaznacza naukowiec, silnym bodźcem do intensywnych badań nad RNA stało się odkrycie mikroRNA, którego autorem jest prof. Victor Ambros, genetyk z amerykańskiego Dartmouth College http://www.dartmouth.edu Ambros i Filipowicz wzięli udział w odbywającym się na przełomie czerwca i lipca w Warszawie 29. Kongresie FEBS (Federacji Europejskich Towarzystw Biochemicznych).

MikroRNA to krótkie, zazwyczaj około 20-nukleotydowe fragmenty kwasu rybonukleinowego (RNA). Ich działanie polega na blokowaniu ekspresji wybranych genów na etapie syntezy białka. \"Okazało się, że mikroRNA regulują ekspresję genów kodujących białka. Nie kilku czy kilkunastu, lecz najprawdopodobniej 10-20 proc. wszystkich genów\" - mówi Filipowicz.

Filipowicz przyznaje, że odkrycie mikroRNA zrobiło na nim takie wrażenie, że cztery lata temu zdecydował się porzucić wcześniejsze badania i obrać całkowicie nowy kierunek prac.

Skupił się na pewnej grupie małych cząsteczek RNA - tzw. interferujących RNA (siRNA). Jak przyznaje, obecnie prace te są już bardzo zaawansowane. \"Naukowiec nie może bać się podejmowania całkowicie nowych problemów\" - podkreśla.

Filipowicz kieruje w Szwajcarii 15-osobowym zespołem naukowców z różnych krajów. \"Rocznie mamy do dyspozycji milion dolarów. Dzięki temu możemy być konkurencyjni wobec naukowców z innych ośrodków na świecie\" - zaznacza.

Polak jest znany w świecie nauki. Publikuje m.in. w: \"Nature\", \"Cell\", \"EMBO Journal\", \"Genes and Development\", \"Proceedings of the National Academy of Sciences of USA\", \"Molecular and Cellular Biology\", \"Nucleic Acids Research\".

Była doktorantka Filipowicza, Maria Konarska, jest obecnie profesorem na prestiżowym Uniwersytecie Rockefellera http://www.rockefeller.edu/ w Nowym Jorku, gdzie prowadzi badania nad pre-mRNA, czyli pierwotnymi cząsteczkami mRNA powstającymi w jądrze komórkowym podczas odczytywania genu i tłumaczenia sekwencji DNA na sekwencję RNA.

* Nauka w Polsce - Joanna Poros *

7 lipca 2004