IMIENIEM POLSKIEGO ASTRONOMA NAZWANO PLANETOIDĘ

Co łączy Stanisława Lema z Jamesem Bondem i Elvisem Presleyem? Wszyscy mają \"swoje\" planetoidy. W kosmosie krążą już Ingmar Bergman, Marco Polo, Hugh Grant, Krzysztof Penderecki, Vincent van Gogh, Włodzimierz Majakowski, Luciano Pavarotti, Anna German, grupa Monty Python i zespół The Beatles. Ostatnio do tego grona dołączył polski astronom, prof. Andrzej Woszczyk.

PLANETOIDA 14382 NAZYWA SIĘ WOSZCZYK

Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU), http://www.iau.org planetoida o numerze 14382 otrzymała przed kilku dniami imię prof. Andrzeja Woszczyka. Planetoida ta zostałą odkryta 2 marca 1990 r. przez belgijskiego astronoma Henri Debehogne′a i początkowo znano ją pod oznaczeniem 1990 ES6.

Prof. Andrzej Woszczyk jest kierownikiem Katedry Astronomii i Astrofizyki w Centrum Astronomii UMK, http://www.astri.uni.torun.pl prezesem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, http://www.pta.edu.pl członkiem Komitetu Astronomii PAN http://www.pan.pl/nuke/modules.php?name=comn&op=ShowComN&id=49 oraz redaktorem naczelnym dwumiesięcznika \"Urania - Postępy Astronomii\". http://postepy.camk.edu.pl/

NAUKOWIEC PRZECHODZI DO HISTORII

\"Własna\" planetoida to dla naukowca duże wyróżnienie, ponieważ przechodzi on wtedy automatycznie do historii - podkreśla prof. Grzegorz Sitarski z Centrum Badań Kosmicznych PAN, http://www.pan.pl/nuke/modules.php?name=comp&op=ShowComP&id=1 którego nazwiskiem w latach 80. nazwano planetoidę nr 2042, odkrytą przez holenderskie małżeństwo astronomów CJ van Houten i Ingrid van Houten-Groeneveld.

\"Pamiętam poświęconą planetoidom naukową konferencję na początku lat 90. w Kaliforni, której uczestnicy zamiast nazwisk, mieli na plakietkach wypisane numery. Byli to posiadacze planetoid\" - opowiada profesor, znany w świecie z badań nad ruchem komet okresowych oraz planetoid, które mogą zderzyć się z Ziemią. Obecnie znanych jest już kilkaset takich groźnych planetoid.

Jak zaznacza naukowiec, planetoida wcale nie musi nosić nazwiska wybitnego uczonego. Może być na przykład nazwana imieniem ukochanej dziewczyny odkrywcy - jeśli oczywiście zgodzi się na to IAU.

CIAŁA NIEBIESKIE OBIEGAJĄCE SŁOŃCE

Planetoida to ciało niebieskie o średnicy do tysiąca kilometrów, obiegające Słońce.

Obecnie, według obliczeń NASA, http://www.nasa.gov/externalflash/dor/index_noaccess.html odkrytych i nazwanych planetoid jest blisko 20 tysięcy. Nazwy pochodzą od osób (ze świata nauki, kultury, postaci historycznych), a także nazw geograficznych (jak kraje lub miejscowości).

Obok planetoid takich, jak Puszkin, Rachmaninow, Zappa, Jay Leno, Byron czy Anne Frank, krążą w kosmosie Stalingrad, Tokio, Czechosłowacja, Rio de Janeiro, Las Vegas i Szanghaj.

POLONICA KRĄŻĄCE W KOSMOSIE

Polskich planetoid jest już blisko 50.

Swoje planetoidy mają polscy astronomowie - Bohdan Paczyński, Tadeusz Banachiewicz (1882-1954), Herkules Dembowski (1815-1881), Jan Heweliusz (1611-1687), Tomasz Kwiatkowski (ur. 1965), Stanisław Lubieniecki (1623-1675), Tadeusz Michałowski (ur. 1954), Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810), Krzysztof Serkowski (1930-1981), Grzegorz Sitarski (ur. 1932), Jan Śniadecki (1756-1830) i Wiesław Wiśniewski (1931-1994) oraz Mikołaj Kopernik (1473-1543), który patronuje także okazałym kraterom na Księżycu i Marsie.

Planetoidę Curie nazwano od wspólnego nazwiska Piotra Curie i Marii Skłodowskiej-Curie, Domeyko - od polskiego mineraloga i geologa Ignacego Domeyki zamieszkałego w Chile, Banach - od matematyka Stefana Banacha, Sierpiński - na cześć matematyka Wacława Sierpińskiego.

Planetoidy mają też ludzie sztuki - piosenkarka Anna German, kompozytorzy Fryderyk Chopin, Krzysztof Penderecki i Władysław Szpilman, pianistka Wanda Landowska, poeci - Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Adam Mickiewicz oraz zakonnica - błogosławiona Bronisława (1200-1259). Także pisarka Zofia Nałkowska, Janusz Korczak - polski lekarz, pisarz i pedagog pochodzenia żydowskiego, Ludwik Zamenhof - twórca języka esperanto oraz pisarz i filozof Stanisław Lem.

Polonia, Posnania, Silesia, Wawel, Wratislavia, Varsavia, Vistula, Tatry - to z kolei planetoidy o polskich nazwach geograficznych.

Wiele obiektów na powierzchni planet Układu Słonecznego także ma polskie nazwy - są na przykład kratery Stefania, Zosia i Wanda na Wenus oraz Grójec, Puławy, Puńsk i Rypin - na Marsie.

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros, Paweł Wernicki

3 lutego 2005

reo