To, co widzimy zależy od okoliczności

Badania nad modyfikacją wrażeń wzrokowych na skutek podejmowanych działań i zmieniających się okoliczności prof. Jessica Witt z Uniwersytetu Stanu Kolorado prowadzi od lat. Do tej pory wykazała m.in., że po udanym uderzeniu, piłka wydaje się baseballistom większa, niż zazwyczaj, a osobom niosącym ciężki plecak wzgórze wydaje się bardziej strome, niż jest w rzeczywistości.

Pod adresem badań prof. Witt pojawiły się jednak pewne zarzuty. Niektórzy twierdzili, że uzyskiwane przez nią rezultaty są efektem tzw. tendencyjności reakcji (ang. response bias) badanych osób, czyli ich świadomej lub nieświadomej skłonności do udzielania odpowiedzi zgodnych z przewidywanym celem badania.

W związku z tym specjalistka przeprowadziła jeszcze jeden eksperyment. Tym razem zaprosiła uczestników do gry w Ponga – klasyczną grę komputerową stanowiącą dwuwymiarową symulację tenisa stołowego, która polega na odbijaniu piłeczki przy pomocy wirtualnej paletki (odcinka o zmieniającej się długości). Po każdym odbiciu badani musieli ocenić, jak szybko porusza się piłeczka. Na koniec wypełniali ankietę dotyczącą celu badania – pozwalała ona ustalić, czy uczestnicy domyślali się, o co chodzi w eksperymencie i czy wpłynęło to na ich odpowiedzi.

Okazało się, że badani ulegali złudzeniom wzrokowym niezależnie od tego, czy domyślali się celu badania, czy też nie mieli o nim pojęcia. Gdy „paletka” była dłuższa, wydawało im się, że piłeczka leci wolniej, a gdy była krótsza, byli przekonani, że leci szybciej. Tymczasem piłeczka leciała cały czas z tą samą prędkością.

Wyniki eksperymentu opublikowane na łamach „Psychological Science” (http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0956797617730892) potwierdziły, że to, w jaki sposób patrzymy na świat, w dużym stopniu zależy od okoliczności, w jakich się znajdujemy. Chwilowo zamknęły też usta krytykom. (PAP)

ooo/ zan/