Nauka dla Społeczeństwa

19.03.2024
PL EN
13.02.2018 aktualizacja 14.02.2018

Kury, kolibry i inne dinozaury

Źródło: Wydawnictwo Marginesy Źródło: Wydawnictwo Marginesy

"Ptakologia" autorstwa Sy Montgomery to zbiór osobistych historii i doświadczeń wielbicielki ptaków, pełen miłości do zwierząt i zaraźliwego entuzjazmu. Po świecie kur (!), kazuarów, kolibrów, gołębi, papug, wron i sokołów pisarka oprowadza czytelnika jak błyskotliwy przewodnik.

Ptasimi bohaterami pierwszego rozdziału są kury. To doskonałe otwarcie. Ograniczony stereotypami czytelnik uznałby może te ptaki za synonim nijakości czy tępoty. Jednak kury - ptaki posiadające barwne osobowości i bogate życie towarzyskie - okazują się bohaterkami książki nie mniej godnymi uwagi, co mocarne sokoły czy egzotyczne gaduły, papugi.

Są też kazuary, którym - w przeciwieństwie do wielu innych ptaków - niełatwo się wyprzeć dinozaurów wśród przodków. Spotkanie z nimi było dla autorki marzeniem i punktem honoru. 

Dla kontrastu mamy kolibry i fascynujące migawki z WildCare, prowadzonego w Kalifornii ośrodka rehabilitacji tych ptasich mikrusów, jak gdyby "zrobionych z powietrza". Osoby opiekujące się poszkodowanymi kolibrami muszą dysponować umiejętnościami lekarzy, precyzją zegarmistrzów i matczyną cierpliwością.

Gołębie to mistrzowie znajdowania drogi, obdarzeni genialnym zmysłem orientacji. W poświęconym im rozdziale poznamy tajniki ich hodowli i wyścigów. A także kulisy biznesu, który polega na wykorzystaniu gołębi do uświetniania ceremonii ślubnych lub pogrzebowych. 

Całe szczęście, że Sy Montgomery nie uznaje stereotypowych podziałów na zwykłe i niezwykłe. Inaczej nie napisałaby o wszędobylskich wronach. O tym, jak bardzo są sprytne - nietrudno się przekonać, kiedy np. spóźnialski autobus zrobi z nas więźniów przystanku. Kogóż w takiej sytuacji nie wciągnęła obserwacja kawczej ofensywy na śmietnik i jego smakowitą zawartość,resztki hot doga czy kebaba? Ogromną inteligencję krukowatych doceniamy coraz bardziej dzięki obserwacjom i sprytnie zaprojektowanym eksperymentom naukowym.

Obserwacja ptaków staje się coraz częstszym sposobem spędzania wolnego czasu w USA i jednym z najpopularniejszych hobby na świecie. "Ptakologia" nie należy jednak do książek, które pomogą miłośnikom ptaków rozpoznawać gatunki albo wesprą ich w trakcie obserwacji. Celem Sy Montgomery było coś całkiem innego: "sprawienie, abyśmy znów czuli zarówno podziw, jak i więź z tymi żyjącymi wśród nas skrzydlatymi odmieńcami".

"Ptakologia" jest ciekawa i wciągająca, ale trudno ją traktować jako książkę popularnonaukową. Bo choć wiedzy na temat ptaków w książce tej nie brakuje (a kilka ostatnich stron to konkretny spis bibliograficzny) - to informacje naukowe przeplatają się w niej z wiedzą potoczną i niezobowiązującymi opowiastkami. Książka Sy Montgomery to przede wszystkim zbiór osobistych historii i doświadczeń miłośniczki ptaków, pełnych miłości do zwierząt i zaraźliwego entuzjazmu.

"Ptaki są jedynymi dzikimi zwierzętami, które człowiek widuje każdego dnia. Nieważne, gdzie mieszkamy, one są tuż obok. Zbyt wielu z nas bierze jednak ich obecność za pewnik. Nie doceniamy tego, jak bardzo są dziwne, jak odmienne. Nie zdajemy sobie sprawy, że one naprawdę są z innego świata. Ich serca wyglądają jak serca krokodyli. Ptaki są pokryte zmodyfikowanymi łuskami - nazywamy je piórami. Ptaki mają pneumatyczne kości. Wypełniają je worki powietrzne. Nie mają rąk. Wykluwają się z jaj. Z naukowego punktu widzenia gromada ptaków - istot, na które w większości nie zwracamy uwagi - nie może bardziej się od nas różnić" - pisze autorka.

Dodaje, że nasz (ptaków i ludzi) wspólny, ewolucyjny przodek żył aż 325-350 milionów lat temu, a ptaki są od nas tak odległe, jak dinozaury. W przeciwieństwie do wymarłych bestii jury i kredy ptaki są jednak wszędzie - na naszych chodnikach, w karmnikach, na talerzach części z nas. I pomimo odmiennych ścieżek ewolucyjnych naukowcy coraz częściej zaczynają głośno mówić o tym, w jak niesamowitym stopniu emocje i zdolności intelektualne ptaków są podobne do naszych.

Sy Montgomery jest poetką i przyrodniczką, pisarką i autorką scenariuszy telewizyjnych. Jej książki były nagradzane i nominowane m.in. do prestiżowej National Books Award. Książkę opublikowało Wydawnictwo Marginesy. 

PAP - Nauka w Polsce 

zan/ ekr/ 

Zapisz się na newsletter
Copyright © Fundacja PAP 2024