Zmiany klimatu. Lepiej wiedzieć późno, niż wcale

Jako dziennikarka naukowa PAP wiele razy pisałam o zmianach klimatu. Przedstawiałam nowe oszacowania wielkości emisji gazów cieplarnianych (obecne i historyczne), kolejne doniesienia z obserwacji zmian na kuli ziemskiej i nowe prognozy. Rozmawiałam z naukowcami o tym, co zmiany klimatu oznaczać będą w praktyce dla ludzi z małych państw wyspiarskich na Pacyfiku, rolnika z Mazowsza czy emeryta z Warszawy.

Zagłębiona w lekturze czasopism naukowych najwyraźniej nie doceniłam rzeczywistości. W ciągu ostatniego roku co najmniej trzy razy, w różnych okolicznościach towarzysko-społecznych, usłyszałam stwierdzenia w rodzaju "a właściwie to wcale nie wiadomo, co z tym ociepleniem".

Otóż nie. Bardzo dobrze wiadomo, "co z tym ociepleniem", a publiczne głoszenie wątpliwości świadczy o intelektualnym lenistwie. Obecnie, po ponad 30 latach intensywnych badań nad klimatem, większość naukowców przyznaje, że zmiany klimatu faktycznie zachodzą i wynikają z ludzkiej aktywności.

Przez ostatnie 150 lat klimat Ziemi zmienił się zasadniczo w porównaniu z ostatnimi co najmniej 2 tys. lat. Zmiany te obejmują wzrost średniej temperatury globalnej o 0,85 st. C., podniesienie się poziomu wód o 20 cm, znaczące zmiany sezonowości i intensywności opadów, modyfikacje schematów pogodowych oraz istotne zmniejszenie lodowego zasięgu pokrywy lodowej w Arktyce i prawie wszystkich lodowców kontynentalnych. Kolejne lata biją rekordy wysokości temperatur. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) w swoim raporcie stwierdził, że zmiany klimatu są niezaprzeczalne i istnieje bardzo wysoka pewność, że ocieplenie jest powodowane antropogenicznymi emisjami gazów cieplarnianych.

Klimatyczne ABC znajdziemy w nowej książce "Zmiany klimatu" Marka Maslina, wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego w przekładzie Katarzyny Dośpiał-Borysiak. Autor Mark Maslin jest popularyzatorem nauki i naukowcem - profesorem klimatologii na University College London, członkiem Royal Society i doradcą naukowym. Jest on specjalistą od zmian klimatu, zarówno globalnych, jak i regionalnych. Opublikował na ten temat ponad 120 artykułów, m.in. w "Science", "Nature", "Geology".

Autor książki klarownie wyjaśnia, w jaki sposób człowiek wpływa na klimat planety. W kolejnych rozdziałach zestawia solidne informacje nt. zmian klimatu i przypomina, czym one w ogóle są. Po kolei omawia dowody, świadczące o tym, że nie mówimy o wymysłach klimatycznych aktywistów, a o powszechnie przyjmowanych, naukowych faktach. Czytelnik "Zmian klimatu" dowie się też, jak prognozuje się przyszłe zmiany klimatu (umożliwiają to m.in. dostępne dziś superkomputery).

Maslin przedstawia też litanię możliwych konsekwencji ocieplenia: zmian w ekosystemach, wymierania gatunków, częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych, strat w rolnictwie, problemów ze zdrowiem, niedoboru wody pitnej, dalszego wzrostu poziomu mórz na świecie, aż w końcu migracji ludzi i konfliktów o zasoby.

Omawia polityczne aspekty zmian klimatu, bo choć o klimacie mówią najczęściej naukowcy, to znaczenie jego zmian od dawna przestało być tylko i wyłącznie kwestią teorii. Większość ekspertów jest zgodna, że problemy z tym związane może rozwiązać tylko wiążąca, międzynarodowa umowa ograniczająca emisję gazów cieplarnianych.

Każdy rozdział "Zmian klimatu" prezentuje rzetelny zbiór faktów i zawiera przejrzyste podsumowanie. Jako dziennikarz naukowy na pewno z książki Maslina jeszcze nieraz skorzystam. Świetnie byłoby, gdyby sięgali po nią również moi koledzy po fachu niezajmujący się nauką, którzy angażując się w ostre debaty często nie doceniają roli naukowego dowodu.

Poleciłabym tę książkę również osobom, które lubią "wiedzieć", sprawdzać fakty i mieć własną opinię. A przede wszystkim tym, którzy "nie wierzą w ocieplenie", a najchętniej wcale by o nim nie słyszeli.

PAP - Nauka w Polsce, Anna Ślązak

zan/ ekr/