Resort nauki: potrzebne jednolite stanowisko PAN ws. wynagradzania w jej instytutach

Naukowcy w datowanym na 6 września liście otwartym zaapelowali o zmiany przepisów, które doprowadzą do podwyższenia wynagrodzeń naukowców z instytutów PAN. Adresatami listu są: prezydent RP, premier, minister finansów, minister nauki i szkolnictwa wyższego oraz parlamentarzyści. List podpisali przedstawiciele ruchu społecznego Inicjatywa Obywatelska Instytutów PAN (IOI PAN), Akademii Młodych Uczonych PAN (AMU PAN) oraz dyrektorzy 58 instytutów PAN (spośród wszystkich 69 instytutów).

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Ustawa 2.0, Konstytucja dla Nauki), która wejdzie w życie 1 października br., przewiduje korzystne zmiany w wynagrodzeniach nauczycieli akademickich, a więc naukowców zatrudnionych na uczelniach publicznych. Naukowcy z PAN apelują o analogiczne zmiany w przepisach, ale dotyczące naukowców zatrudnionych w instytutach PAN.

Przedstawiciele biura prasowego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) poproszeni przez PAP o komentarz w sprawie listu naukowców, poinformowali: "Minister nauki i szkolnictwa wyższego zwrócił się do prezesa Polskiej Akademii Nauk z prośbą o analizę aktualnego stanu prawnego oraz zgłaszanych przez środowisko Akademii postulatów w celu wypracowania jednolitego stanowiska wewnątrz Akademii, a także o oszacowanie skutków finansowych i społecznych ewentualnych zmian. Obecnie minister oczekuje na odpowiedź ze strony prezesa PAN".

Ministerstwo nauki wyjaśnia, że "nadzór nad jednostkami naukowymi Polskiej Akademii Nauk sprawuje jej prezes, natomiast bieżącą działalnością jednostki naukowej, która występuje w stosunkach prawnych we własnym imieniu i działa na własny rachunek, kieruje jej dyrektor".

Przedstawiciele MNiSW informują, że zasady wynagradzania pracowników jednostek naukowych są określane w zakładowych układach zbiorowych pracy albo w zakładowych regulaminach wynagradzania. "Wysokość środków na wynagrodzenia jednostka ustala samodzielnie. Zatem sposób regulowania wynagrodzeń pracowników naukowych jednostek naukowych PAN jest sprawą wewnętrzną każdej jednostki" - zwraca uwagę resort.

Ministerstwo jest zdania, że w kwestiach związanych z systemem wynagradzania pracowników w jednostkach naukowych PAN "powinno zostać najpierw wypracowane jednolite stanowisko Polskiej Akademii Nauk – w dyskusji ze środowiskiem Akademii – tak, aby kierunek i konsekwencje, także finansowe, jakichkolwiek zmian w przepisach działały na korzyść wszystkich jednostek naukowych Akademii".

Projekt rozporządzenia do Ustawy 2.0 zakłada, że wysokość minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej wyniesie 6410 zł. Profesor uczelni miałby zarabiać nie mniej niż 83 proc. wynagrodzenia profesora (5320 zł), a adiunkt 73 proc. (4679 zł). To kwoty wyższe niż przed reformami. W przepisach Ustawy 2.0 nie ma mowy o zagwarantowaniu takich minimalnych stawek naukowcom zatrudnionym w instytutach PAN.

Naukowcy z PAN w swoim liście zaapelowali o pilne "zmiany ustawowe, które zagwarantują wprowadzenie minimalnych stawek wynagrodzeń zasadniczych dla pracowników naukowych instytutów PAN na poziomie równym stawkom minimalnym dla pracowników państwowych uczelni wyższych".

Autorzy listu domagają się, by na zapewnienie minimów przeznaczono dodatkowe środki z budżetu. "Podniesienie stawek minimalnych wymaga jednoczesnego zapewnienia odpowiedniego wzrostu finansowania instytutów. Bez wzrostu odpowiedniego finansowania przeznaczonego na wynagrodzenia doszłoby bowiem do niewypłacalności niedofinansowanych instytutów" - przekonują. Szacują przy tym, że potrzebne na to środki to ok. 100 mln zł rocznie.

Poproszony przez PAP o komentarz w sprawie listu prezes PAN prof. Jerzy Duszyński powiedział: "Tego nie da się zrobić bezkosztowo. Wysłaliśmy do wszystkich instytutów ankietę. W pilnym trybie zbieramy informacje o zarobkach poszczególnych grup pracowników. Jeśli będzie możliwość wprowadzenia minimalnych stawek, ale zrekompensowaną zwiększoną subwencją ministerstwa dla instytutów, to jesteśmy absolutnie za tym".

Naukowcy z PAN w liście domagają się także "zmian ustawowych wprowadzających jednoznaczne sformułowanie, że wykonywanie obowiązków pracownika naukowego instytutu PAN jest działalnością twórczą o indywidualnym charakterze oraz zmiany upraszczające dokumentowanie działalności twórczej".

W Ustawie 2.0 pojawiły się bowiem zapisy dot. kosztów uzyskania przychodu przez nauczycieli akademickich. W przepisie wyjaśniono na korzyść nauczycieli akademickich niejasności interpretacyjne. "Wykonywanie obowiązków nauczyciela akademickiego stanowi działalność twórczą o indywidualnym charakterze" – brzmi jeden z przepisów. Urzędy skarbowe niekiedy wobec braku wyraźnych wytycznych stosowały odmienną interpretację dot. kosztów uzyskania przychodów, co sprawiało, że do kieszeni naukowców trafiało mniej pieniędzy. Te wątpliwości interpretacyjne nadal mogą jednak mieć miejsce w przypadku pracowników instytutów PAN.

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

lt/ ekr/