Historia Rzymu ukryta pod pierwszą na świecie katedrą

Grupa specjalistów z Uniwersytetu Newcastle, Uniwersytetów we Florencji i Amsterdamie oraz Muzeów Watykańskich przebadała przemiany, jakie zachodziły w starożytnym mieście na miejscu Papieskiej Arcybazyliki Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie.

Dominująca w swoim czasie nad okolicą katedra powstała w IV w. wybudowana przez Konstantyna Wielkiego – pierwszego cesarza, który przeszedł na chrześcijaństwo.

Aby ją postawić, władca poświęcił teren zajmowany wcześniej przez wystawne koszary cesarskiej straży konnej zbudowane wiek wcześniej przez Luciusza Septymiusza Sewera. Ten z kolei musiał zniszczyć pałacowe siedziby najmożniejszych mieszkańców Rzymu.

Koszary z wieloma okolicznymi budynkami uległy zniszczeniu po stoczonej przez armię Konstantyna Wielkiego bitwie o Most Mulwijski, a budowa katedry ruszyła na kilka lat przed początkiem budowy Bazyliki św. Piotra.

Teren ten cesarz przekazał wtedy Kościołowi, po czym ruszyła budowa katedry – na kilka lat przed początkiem budowy Bazyliki św. Piotra.

W ten sposób, na miejscu katedry układały się obejmujące setki lat kolejne warstwy historii Rzymu, często odzwierciedlające losy i priorytety imperium.

Pracując głęboko pod dzisiejszymi ulicami, zespół Projektu Lateran stworzył pierwszy całościowy obraz obejmujący setki lat rzymskiej historii z pomocą cyfrowego mapowania, wnikającego w ziemię radaru, skanerów laserowych i technik trójwymiarowej wizualizacji.

W ten sposób naukowcy odtworzyli splendor stawianych na miejscu budowli.

Prace pozwoliły też na zbadanie, jak budynki ewoluowały, jak różne elementy zagospodarowania obszaru wiążą się między sobą i pokazały skalę zabudowań na mierzącym 4 hektary terenie.

„Pod Lateranem znajduje się rozciągająca się na dużej powierzchni przestrzeń, po której można chodzić lub się czołgać” - powiedział prof. Ian Haynes z Newcastle University, w rozmowie z pismem „Current World Archaeology”, w którym prace zostały opisane.

„Obszar interesujący archeologów sięga na różne poziomy – najgłębiej dotarliśmy na 8,5 m poniżej obecnego poziomu gruntu. Aby dotrzeć do niektórych miejsc, współpracowaliśmy z grupą o nazwie Roma Sotteranea, która specjalizuje się w pracach pod ziemią i używa tego samego sprzętu, co grotołazi. Ze względu na trudne warunki, w niektórych miejscach konieczna była wymiana ludzi co pół godziny" - opowiada badacz.

Tymczasem naukowcy podkreślają, że budowa katedry stanowiła przełomowy moment, po którym ruszyła budowa kolejnych chrześcijańskich budynków definiujących Rzym i stanowi ona symbol drogi od wojskowości do religii.

Katedra została odbudowana w latach 50. XVII w., ale jak wyjaśniają badacze, w jej ścianach nadal znajduje się pierwotny materiał katedry budowanej za czasów Konstantyna, a pod nią widoczne są dawne fundamenty.

„Od tamtego czasu podejmowane były rozmaite próby rekonstrukcji, więc my wykorzystaliśmy wszelkie dostępne informacje, aby stworzyć cyfrową katedrę, po której można się przechadzać” - opowiadał prof. Haynes.

Więcej informacji:

https://www.ncl.ac.uk/press/articles/latest/2018/11/lateran/

https://www.world-archaeology.com/features/under-the-lateran/ (PAP)

mat/ ekr/