Najstarszą ziemską skałę odkryto w próbkach z Księżyca
Fragment skały z Księżyca, w którym wykryto fragment mogący pochodzić z Ziemi sprzed 4 miliardów lat. Kamień przywieziono z Księżyca ramach misji Apollo 14 w 1971 roku. Źródło: USRA
W próbkach przywiezionych z Księżyca przez astronautów misji Apollo 14 zidentyfikowano materiał pochodzący przypuszczalnie z Ziemi sprzed kilku miliardów lat, z czasów hadeiku – informuje Universities Space Research Association (USRA).
Międzynarodowy zespół naukowców związany z Center for Lunar Science and Exploration (CLSE), które wchodzi w skład jednego z instytutów NASA, uzyskał dowody, że jedna ze skał przywiezionych z Księżyca przypuszczalnie znajdowała się kiedyś na Ziemi. Mogła zostać wyrzucona w kosmos w wyniku upadku planetoidy lub komety, po czym uderzyła w powierzchnię Księżyca, który wtedy znajdował się trzykrotnie bliżej niż obecnie. Ziemska skała zmieszała się w całość z materiałem księżycowym. Działo się to około 4 miliardy lat temu.
Badania prowadziła grupa, którą kierowali Jeremy Bellucci i Alexander Nemchin, ze Szwedzkiego Muzeum Historii Naturalnej i Curtin University w Australii. Wynikiem jest odnalezienie w kamieniu z Księżyca dwugramowego fragmentu złożonego z kwarcu, skalenia i cyrkonii, czyli materiałów powszechnie występujących na powierzchni Ziemi. Analizy chemiczne wykazały, że badany fragment skrystalizował się z tlenem, podobnym do ziemskiego, w temperaturach występujących na Ziemi, a nie w warunkach charakterystycznych dla powierzchni Księżyca.
Istnieje też możliwość, iż próbka nie jest pochodzenia ziemskiego. Mogła ewentualnie ulec krystalizacji na Księżycu, ale wymagałoby to wyjątkowych warunków niepodobnych do wywnioskowanych z badań innych księżycowych próbek. Musiałaby powstać głęboko w płaszczu Księżyca, gdzie badacze spodziewają się innego składu skał niż na powierzchni. Hipoteza o pochodzeniu z Ziemi jest w związku z tym preferowaną przez zespół badawczy interpretacją wyników badań.
Jeśli ziemskie pochodzenie jest prawdziwe, to historia skały mogła wyglądać następująco. Skała uległa krystalizacji około 20 kilometrów pod powierzchnią Ziemi jakieś 4,0 do 4,1 miliarda lat temu. Następnie została wyniesiona na powierzchnię i wyrzucona w kosmos przez jeden lub więcej dużych uderzeń (np. upadek planetoidy). Jak wskazują wcześniejsze badania tego zespołu naukowców, w tamtych czasach upadki planetoid mogły tworzyć na powierzchni Ziemi kratery o średnicach tysięcy kilometrów – wystarczające, aby wynieść w górę materiał z takich głębokości.
Po dotarciu skały na powierzchnię Księżyca, przeżyła kolejne uderzenia w powierzchnię, z których jedno częściowo ją stopiło (3,9 miliarda lat temu). Próbka jest więc świadectwem z czasów wielkiego bombardowania w początkach Układu Słonecznego.
Ostatnie uderzenie, które dotknęło omawianej skały, nastąpiło 26 milionów lat temu. Wtedy jedna z planetoid uderzyła w powierzchnię Księżyca i powstał krater Cone o średnicy 340 metrów. Ostatecznie w roku 1971 astronauci z misji Apollo 14 pobrali skałę jako próbkę do badań i dostarczyli na Ziemię.
Wyniki badań opublikowano niedawno w czasopiśmie „Earth and Planetary Science Letters”. (PAP)
cza/ ekr/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
