Prof. Wiktoria Śliwowska doktorem h.c. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Profesor uhonorowano podczas uroczystego posiedzenia Senatu uczelni. Rektor UJK, prof. Jacek Semaniak dziękował prof. Śliwowskiej za "przyjęcie zaproszenia" do wspólnoty akademickiej kieleckiego uniwersytetu.

W laudacji prof. Wiesław Caban zaznaczył, że przygotowanie laudacji nie było łatwe, ponieważ dorobek naukowy prof. Śliwowskiej i jej działania organizacyjne na rzecz rozwoju badań w zakresie XIX-wiecznej historii Polski i Rosji oraz współpracy międzynarodowej, "nie mają sobie równych".

Przypomniał, że po studiach Wiktoria Śliwowska dość szybko trafiła do zespołu kierowanego przez prof. Stefana Kieniewicza w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. "To od niego przyjęła zasadę, że historyk winien wiele miejsca poświęcać edycji źródeł, bo dobrze opracowane źródła - zwłaszcza te wydobyte z archiwów zagranicznych – przetrwają długo, mogą być niemal wieczne. Natomiast artykuły i książki piszemy tylko dla kolejnych awansów i dla opinii w środowisku. Tą zasadą kieruje się do dzisiejszego dnia i umiejętnie dzieli czas na przygotowanie publikacji związanych z dziejami Rosji i polskiej zsyłki na Syberię w XIX wieku oraz na wydawnictwa źródłowe dotyczące tego okresu. A po przemianach politycznych lat 90. XX wieku także na wydawnictwa poświęcone polskiej zsyłce na Syberię w czasach stalinowskich i Holocaustowi" – opisywał prof. Caban.

Prof. Śliwowska przekazała bibliotece UJK część swojego księgozbioru. Wygłosiła wykład poświęcony Polkom, które były zsyłane na Syberię za swoją działalność w różnych organizacjach oraz tym, które szły na zesłanie razem ze swoimi mężami, braćmi czy synami.

Prof. Wiktoria Śliwowska urodziła się 1931 r. w Warszawie. W latach 1949-1953 studiowała w Państwowym Instytucie Pedagogicznym im. Aleksandra Hercena w Leningradzie.

Po zakończeniu studiów w 1953 r. podjęła pracę w Instytucie Historii PAN w Warszawie, gdzie w 1960 r. obroniła pracę doktorską "Sprawa Pietraszowów" pod kierunkiem prof. Kieniewicza. W 1971 r. otrzymała stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy "W kręgu poprzedników Hercena". W 1994 r. Wiktoria Śliwowska otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Prof. Śliwowska w swym dorobku posiada kilkaset publikacji, w tym kilkadziesiąt książek, z których część była tłumaczona na język rosyjski, niemiecki, angielski i hiszpański. Główne nurty zainteresowań prof. Śliwowskiej to dzieje Rosji w XIX w., "Polski Sybir" – zarówno w wymiarze XIX-wiecznych zsyłek uczestników ruchów niepodległościowych, jak i w czasach stalinowskich gułagów.

Szczególną rolę w jej dorobku odgrywa edytorstwo źródeł dotyczące polskich ruchów niepodległościowych. W sumie wspólnie z polskimi i z rosyjskimi historykami, opublikowała 25 tomów źródeł do dziejów powstania styczniowego. Z jej inicjatywy wydano także osiem obszernych tomów źródeł, dotyczących polskich ruchów niepodległościowych lat 40. XIX w.

Od początku swojej pracy naukowej prof. Śliwowska wiele miejsca w swoich badaniach poświęcała rosyjskiemu ruchowi demokratycznemu w czasach Mikołaja I i Aleksandra II. Wśród kilkudziesięciu prac zwartych i rozpraw, za najważniejsze uznawane są publikacje dotyczące Aleksandra Hercena, jednego z najwybitniejszych myślicieli europejskich XIX w.

Z początkiem lat 90. XX w. w centrum zainteresowania znajduje się "Polski Sybir". Profesor podjęła wtedy działania na rzecz utworzenia kartoteki zesłanych na Syberię uczestników powstania styczniowego, równolegle przygotowywała słownik biograficzny zesłanych na Syberię w latach 1815-1856. W 1998 r. ukazało się wydawnictwo "Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku", obejmujące biogramy 2,5 tys. osób.

Kolejny nurt badań, który podejmuje profesor, jest związany jest z jej osobistymi przeżyciami czasów II wojny światowej i Holocaustu. Prof. Śliwowska zebrała relacje dzieci żydowskich, które przeżyły II wojnę światową – w ten sposób powstała publikacja "Dzieci Holocaustu mówią" (1993 r.), która później ukazała się w przekładzie na kilka języków zachodnich. W twórczości Wiktorii i Rene Śliwowskich (mąż) szczególne miejsce zajmuje książka "Rosja nasza miłość" (2008 r.).

Prof. Śliwowska była zaangażowana w prace na rzecz Komisji Historyków Polskich i Rosyjskich, funkcjonującej w ramach PAN i Rosyjskiej Akademii Nauk. W latach 1998-2008 przewodniczyła - ze strony polskiej - obradom tego gremium.

Osiągnięcia naukowe prof. Śliwowskiej były podstawą do nadania jej w 2001 r. tytułu doktora honoris causa Rosyjskiej Akademii Nauk.

Za swój wybitny, wszechstronny dorobek naukowy prof. Śliwowska otrzymała dwukrotnie nagrodę Klio (1999 r. i 2005 r.), nagrodę specjalną "Przeglądu Wschodniego" (2000 r.) i nagrodę PEN Clubu (2013 r.). W 2003 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 

PAP - Nauka w Polsce, Katarzyna Bańcer

ban/ ekr/