Ukazały się publikacje pioniera polskiej egiptologii
Do dziś nie udało się zebrać pełnej bibliografii pierwszego polskiego egiptologa - Tadeusza Smoleńskiego (1884-1909). Jednak dwóch krakowskich naukowców - prof. Joachim Śliwa i dr Leszek Zinkow - postanowiło przygotować wybór jego najciekawszych publikacji w setną rocznicę jego śmierci. Książka <strong>"Tadeusz Smoleński 1884-1909. Pisma naukowe i publicystyczne" </strong>ukazała się właśnie nakładem wydawnictwa Księgarnia Akademicka i Polskiej Akademii Umiejętności.
Publikacja składa się z ośmiu części poprzedzonych obszerną notą biograficzną na temat przedwcześnie zmarłego - w wieku zaledwie 25 lat - pioniera polskiej egiptologii. Tutaj również znajduje się podzielona tematycznie bibliografia młodego badacza - na tyle pełna, na ile pozwala obecny stan wiedzy,
Trzon książki stanowią oryginalne publikacje Smoleńskiego. "Ze względu na charakter wydania do minimum ograniczono redakcyjne ingerencje w teksty Smoleńskiego. () Należy wobec tego podkreślić i zastrzec, że przypomniane poniżej prace Smoleńskiego oddają stan badań i wiedzy egiptologicznej (także etnograficznej, socjologicznej, antropologicznej etc.) z początków zeszłego stulecia i jako takie mają głównie wartość dokumentalną" - podkreślają redaktorzy tomu.
Niektóre z tekstów przedrukowano w formie reprintów. Cennym uzupełnienie tekstów są oryginalne rysunki Smoleńskiego - to zarówno dokumentacja archeologiczna, jak i szkice ilustrujące jego skrzętnie prowadzony przez większość życia dziennik.
W wyborze dominują teksty napisane w języku polskim, ale są również publikacje francuskojęzyczne.
Opublikowane w książce teksty Smoleńskiego ukazują szerokie spektrum zainteresowań młodego badacza. Oprócz publikacji stricte sprawozdawczych (cz. I - Prace wykopaliskowe w Egipcie) w kolejnych rozdziałach zapoznajemy się z jego autorskimi przekładami i studiami filologicznymi. Ciekawostką jest mało znane w środowisku egiptologicznym tłumaczenie Smoleńskiego jednego z utworów z papirusu Westcar (znanego jako "Opowiadania o cudownych zdarzeniach"), dotyczącego słynnego budowniczego największej egipskiej piramidy - Cheopsa.
Redaktorzy przeznaczyli wiele miejsca na teksty umieszczone w rozdziale "Starożytny Egipt i Bliski Wschód: stan badań". Tutaj można przeczytać artykuły Smoleńskiego z lat 1905-1907 publikowane w polskich periodykach.
Zmysł bystrego obserwatora połączony z niewątpliwym temperamentem publicysty, zdaniem redaktorów tomu sprawił, że szczególnie interesujące są korespondencje Smoleńskiego słane do lwowskiego "Słowa Polskiego", zamieszczone w części "Współczesny Egipt i Bliski Wschód". To dzięki nim archeolog wspomagał własny, skromny budżet.
Oprócz niewątpliwych zasług na polu archeologii, Smoleński pokazał również talenty etnologiczne. Spostrzeżenia tej natury poczynił zwłaszcza w czasie intensywnych prac wykopaliskowych w Środkowym Egipcie w Szarunie i Gamhud, kiedy miał okazję blisko poznać lokalną społeczność. Dlatego Śliwa i Zinkow zdecydowali się przytoczyć publikacje "ludoznawcze" w rozdziale "Pisma etnograficzno-kulturoznawcze" zamieszczone przez Smoleńskiego m.in. w magazynie "Lud. Kwartalniku Etnograficznym".
Ciekawostką jest rozdział VII, w którym pojawiają się poezje Smoleńskiego - zarówno własne próby, jak i tłumaczenia.
Książkę zamyka zbiór nekrologów i wspomnień pośmiertnych. Otwiera go tekst Gastona Maspero - szefa egipskiej Służby Zabytków w Egipcie w latach 1899-1914. Smoleński był jego bliskim współpracownikiem. "Nigdy w czasie mej działalności nie zdarzyło mi się spotkać ucznia tak szybko i nagle przyswajającego sobie zasady naszej nauki. Po ośmiu miesiącach był on już w stanie odcyfrowywać i interpretować poprawnie napisy na pomnikach" - deklarował Maspero. Taka pochwała od samego Maspero była naprawdę nobilitacją w środowisku egiptologicznym.
Wydanie książki dofinansowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polska Akademia Umiejętności.
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
agt/bsz
