22.11.2011 aktualizacja 22.11.2011

Nowa propozycja rekonstrukcji dziejów starożytnego Izraela

Nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego ukazała się publikacja prof. Maria Liveraniego, emerytowanego pracownika Uniwersytetu Rzymskiego, pt. <strong>"Nie tylko Biblia. Historia starożytnego Izraela". </strong>Praca uzyskała status najciekawszej syntezy dziejów tego rejonu wydanej w ostatnich latach, ze względu na nowatorskie podejście to tematu.

Podstawowe novum w prezentacji dziejów Izraela polega na ich podzieleniu przez autora na dwie główne części: historię "zwyczajną" (od XIII/XII wieku - momentu początków procesów etnogenezy ludu izraelskiego do VI wieku p.n.e.) i historię "wymyśloną" (od VI wieku p.n.e.), czyli będącej najczęściej pod przemożnym wpływem treści wynikającej Biblii. Te dwie główne części książki prof. Liverani przedziela działem zatytułowanym "Okres przejściowy". Tutaj opisuje zwięźle VI wiek we wschodniej strefie śródziemnomorza. Zaznacza, że czas ten był przełomowy nie tylko dla historii Izraela, ale również innych cywilizacji starożytnych, np. Chin (Konfucjusz) czy Grecji (filozofowie), gdzie pojawiły się nowe, światłe idee. Liverani charakteryzuje ten okres, jako tzw. epokę osiową. Autor stara się uciec od Pisma Świętego, jako głównego źródła wiedzy o historii drugiego okresu. "Prawdą jest, że opracowań poświęconych starożytnemu Izraelowi jest już bardzo wiele, wszystkie jednak do siebie podobne, w nieunikniony bowiem sposób upodabniają się do historii zawartej w Biblii. Uzależnione są od jej narracji, czynią z niej własną treść - nawet, gdy ich autorzy krytycznie stwierdzają jej niewiarygodność historyczną" - czytamy we wstępie. Autor szczególnie sceptycznie i z wielką ostrożnością odnosi się do późnych opracowań, opisujących wydarzenia sprzed setek a nawet tysięcy lat. Z tego względu naukowiec czerpie garściami z różnych dziedzin nauki: badań przyrodniczych, archeologicznych, z którymi konfrontuje źródła pisane. Liverani nie stroni jednak od tematów religijnych - omawia początki idei monoteizmu.

Naukowiec unika precyzyjnych cezur czasowych początków, jak i końca starożytnej historii Izraela, ale jednocześnie wraz z krytycznym podejściem historyka, korzystającego również z wyników badań archeologów, stara się zrekonstruować zawiłe dzieje tej społeczności.

Publikacja jest podręcznikiem akademickim wydanym w serii "Biblioteka Humanisty" dotowanym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Tłumaczenie dofinansowano ze środków Segretariato Europeo Per Le Pubblicazioni Scientifiche (SEPS). Redakcji naukowej podjął się specjalista z Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego dr Łukasz Niesiołowski-Spano.

Mario Liverani jest znanym specjalistą z zakresu historii i archeologii starożytnego Bliskiego Wschodu. Prowadził wykopaliska na terenie Syri, Iraku i Libii. Do jego najważniejszych publikacji należą: Le prime comunita urbane del Vicino Oriente (Rzym 1986), Antico oriente. Storia, societa, economia (Rzym-Bari 1988), Uruk la prima citta (Rzym-Bari 1998).

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/bsz