Stary lek przeciwzapalny może obniżać poziom glukozy u cukrzyków

Naukowcy zaprezentowali je na 72. sesji naukowej Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego, która odbywała się w dniach 8-12 czerwca w Filadelfii.

Naukowcy z Joslin Diabetes Center w Bostonie (stan Massachusetts) od wielu lat analizują przyczyny rozwoju cukrzycy typu 2. Jest to najczęstsza odmiana cukrzycy - stanowi ok. 85 proc. wszystkich jej przypadków. Rozwija się z powodu spadku wrażliwości tkanek na insulinę. W rezultacie cukier ten nie jest prawidłowo wykorzystywany przez komórki, co objawia się jego podwyższonym poziomem we krwi. Cukrzyca typu 2 jest silnie powiązana ze zbyt kaloryczną dietą, nadwagą i otyłością oraz siedzącym trybem życia.

Badania wskazują, że istnieje silny związek między otyłością, przewlekłym stanem zapalnym w organizmie a rozwojem tej odmiany cukrzycy. Jak przypomniał na konferencji prasowej główny autor pracy dr Steven Shoelson, w przeszłości, gdy nie było jeszcze skutecznych leków przeciwcukrzycowych, stosowano niektóre leki przeciwzapalne (jak aspiryna) w celu obniżania poziomu glukozy we krwi. Badacz zaznaczył jednak, że aspiryna (kwas acetylosalicylowy) redukuje stężenie glukozy jedynie, gdy podaje się ją w bardzo wysokich dawkach, które znacznie zwiększają ryzyko krwawień w układzie pokarmowym.

Dlatego razem ze swoimi współpracownikami dr Shoelson zdecydował się przetestować spokrewniony z nią kwas salicylosalicylowy (w j. ang. salsalate), który również ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Był on stosowany już przez Egipcjan i Greków do łagodzenia bólu o podłożu zapalnym, a od dziesięcioleci jest używany w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Lek wywołuje znacznie mniej działań niepożądanych niż aspiryna, np. łagodniej działa na śluzówkę układu pokarmowego i nie zwiększa ryzyka wrzodów żołądka.

Najnowsze badania prowadzono przez 1 rok w grupie 286 pacjentów z cukrzycą typu 2. Wielu z nich stosowało dwa doustne leki przeciwcukrzycowe, ale mimo to nie uzyskali wyznaczonego celu terapeutycznego – tj. poziomu tzw. hemoglobiny glikowanej (HbA1c) nie wyższego niż 7 proc. Poziom HbA1c odzwierciedla to, jak skutecznie pacjent utrzymywał prawidłowe stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich trzech miesięcy. U części z nich do terapii dołączono kwas salicylosalicylowy.

W grupie, która stosowała lek odnotowano spadek poziomu HbA1c o 0,24 proc. Uzyskano też obniżenie stężenia glukozy na czczo – średnio o 11 mg na decylitr (100 ml).

„Wprawdzie zmiany te wydają się stosunkowo niewielkie, ale trzeba podkreślić, że pacjenci uzyskali je przy jednoczesnym obniżeniu dawek innych leków przeciwcukrzycowych” – podkreśliła dr Myrlene Staten z amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia, które sponsorowały badania.

Kwas salicylosalicylowy wykazywał też działanie przeciwzapalne – obniżał liczebność białych krwinek z wysokiej do prawidłowej.

Do niepożądanych skutków leku badacze zaliczyli to, że stosujący go pacjenci przytyli nieco (średnio 1 kg w ciągu roku) oraz że podniósł im się poziom „złego” cholesterolu (LDL) – o 8 mg/dl. Z drugiej strony, lek przyczyniał się do spadku trójglicerydów (grupa tłuszczów, które również wpływają na ryzyko chorób serca). Ponadto, u osób zażywających kwas salicylosalicylowy nieco wzrosło stężenie białka (albumin) w moczu, co może sugerować, że lak ma pewien wpływ na nerki. Jednak efekt ten był odwracalny i mijał po przerwaniu terapii.

Według dr. Shoelsona w przyszłości trzeba będzie jeszcze zweryfikować, czy korzyści ze stosowania leku przewyższają jego ewentualne działania niepożądane. Na razie naukowcy nie zalecają chorym na cukrzycę zażywania go na własną rękę. (PAP)

jjj/ tot/