Naskalnym rysunkom przybyło lat
Fot. Fotolia
Malowidła z jaskiń w Hiszpanii północno-zachodniej są starsze, niż sądzono, co znaczy, że tradycja zdobienia ścian jaskiń w Europie mogła się zrodzić ponad 40 tys. lat temu. Na łamach "Science" naukowcy rozważają, czy mieli w tym udział neandertalczycy.
Alistair Pike z Uniwersytetu Bristolu i jego współpracownicy brytyjscy, hiszpańscy i portugalscy określili wiek osadów wapiennych, które pokrywają około 50 rysunków naskalnych w jedenastu różnych jaskiniach, np. Altamirze, El Castillo czy Tito Bustillo. Osady te powstają ze związków rozpuszczonych w wodzie, spływającej po skałach. Powstają mniej więcej tak, jak kolejne mikrometry stalagmitów i stalaktytów.
W przypadku rysunków z jaskiń naukowcy zastosowali technikę datowania uranowo-torową, która jest mniej inwazyjna od radiowęglowej. Stosuje się ją od dawna, ale niedawno udoskonalono ją na tyle, że daje wiarygodne wyniki dla maleńkich próbek materiału. Przeprowadzenie analiz wymagało pobrania zaledwie kilku miligramów osadu. W dodatku nie wymaga naruszania barwnika, pozostawionego przez prehistorycznych artystów, czego wymaga tradycyjna metoda radiowęglowa.
Naukowcy wyszli z założenia, że ponieważ minerał nie może być starszy niż rysunki, na których się osadził, jego wiek wyznacza jednocześnie minimalny wiek malowideł. Ich analizy pokazały, że widniejący na ścianie jaskini El Castillo, charakterystyczny, czerwony okrąg, powstał co najmniej 40 800 lat temu. Jest zatem od pięciu do dziesięciu tysięcy lat starszy, niż uznane dotychczas za rekordowo stare freski z jaskini we Francji.
Niektóre z odcisków dłoni, widocznych w pobliżu "czerwonej kropki" (które również wykonano na tle czerwonego barwnika), mają co najmniej 37 300 lat. Z kolei obecny w jednej z grot w jaskini Altamira symbol w kształcie pałki wydaje się mieć ponad 35 600 lat. To znaczy, że ściany w tej jaskini zaczęto malować 10 tys. lat wcześniej, niż sądzono, i że przez około 20 tys. lat schronienie to było zajmowane i malowane wiele razy.
Informując o nowych wynikach datowania naukowcy nie wykluczają, że za najstarsze freski stworzyli neandertalczycy, obecni na naszym kontynencie, nim pojawili się tu ludzie współcześni.
Wciąż nie można jednak wykluczyć, że rysowanie w jaskiniach było jednym z elementów repertuaru zachowań ludzi współczesnych. Wyniki nowych badań kazałyby w takim przypadku przyjąć, że byli oni zdolni do artystycznych działań już w momencie, gdy dotarli do Europy. Naukowców zastanawia jednak, że ślady ich umiejętności nie zachowały się na wcześniejszych etapach ich migracji. Pike zaś sugeruje, że kulturowe zachowania ludzi gwałtownie się zmieniły w chwili, gdy zostali oni zmuszeni do rywalizacji z neandertalczykami. Sztuka naskalna mogła być jedynie produktem ubocznym tego procesu.
Tworzenie sztuki antropolodzy uważają za sygnał świadczący o ewolucji współczesnego sposobu patrzenia na świat i myślenia symbolicznego. Może też mieć związek z rozwojem języka. Nowe daty fresków pomogą ustalić, jak z biegiem czasu zmieniał się styl sztuki naskalnej - podkreślają autorzy badania. (PAP)
zan/ agt/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
