Migracje nietoperzy można śledzić dzięki izotopom

Unia Europejska przykłada wielką wagę do ochrony nietoperzy - zaznaczył uczestniczący w badaniach dr Robert Mysłajek ze Stowarzyszenia dla Natury "Wilk". W praktyce pojawiają się jednak problemy, wynikające m.in. ze słabej znajomości strategii i szlaków wędrówek tych ssaków, jak również związku między miejscami ich rozrodu i zimowiskami.

Tradycyjne metody badań przemieszczania się nietoperzy, jak np. obrączkowanie, są mało skuteczne, gdyż nietoperze prowadzą skryty tryb życia. Rzadko się zdarza drugi raz schwytać i obserwować osobniki oznakowane już wcześniej. Na razie niemożliwe jest również zastosowanie nadajników telemetrycznych, zbyt dużych w stosunku do masy ciała nietoperzy.

"W sukurs naukowcom przyszły badania biochemiczne. Już wcześniej odkryto, że skład stabilnych izotopów niektórych pierwiastków chemicznych obecnych w tkankach zwierząt odzwierciedla ich proporcje w wodzie i lokalnych zasobach pokarmowych. Skłoniło to naukowców do wykorzystania tzw. wielkoskalowych wzorców stabilnych izotopów obecnych w środowisku do oceny kierunków przemieszczania się różnych grup zwierząt, np. ptaków, motyli, ryb czy słoni" - tłumaczy dr Mysłajek.

Do badań migracji zwierząt szczególnie przydatne okazały się tkanki zawierające białko, keratynę. U ssaków mogą to być np. włosy, których skład chemiczny nie zmienia się aż do momentu wymiany sierści na nową. Badanie proporcji obecnych w tych włosach izotopów pozwala zatem na poznanie miejsca pochodzenia zwierzęcia.

Członkowie międzynarodowej grupy badawczej z Niemiec, Kanady, Hiszpanii, Węgier, Francji i Polski sprawdzali, czy taka metoda w ogóle nadaje się do badań migracji nietoperzy. Wyniki prac opublikowano w czasopiśmie naukowym "PLoS ONE".

Uczestniczący w projekcie dr Mateusz Ciechanowski z Uniwersytetu Gdańskiego oraz dr Mysłajek odpowiadali m.in. za badania terenowe w Polsce - odnajdywanie nietoperzy i zbiór próbek do badań.

Metodę izotopową naukowcy testowali, porównując znany wzorzec stabilnych izotopów wodoru, węgla i azotu w wodach opadowych w Europie - z zawartością analogicznych izotopów w próbkach włosów pięciu osiadłych gatunków nietoperzy, np. mopków (Mopek (Barbastella barbastellus), mroczków późnych (Eptesicus serotinus), ich śródziemnomorskich krewnych Eptesicus isabellinus, gacków brunatnych (Plecotus auritus) i szarych (Plecotus austriacus). Sierść zebrano z 45 lokalizacji rozsianych po całym kontynencie.

Wyniki są obiecujące - zapewnia dr Mysłajek. Metoda wykorzystująca wszystkie trzy badane izotopy pozwoliła prawidłowo ocenić miejsce pochodzenia nietoperzy. Naukowcy mają nadzieję, że w przyszłości można będzie dzięki niej śledzić długodystansowe wędrówki nietoperzy.

PAP - Nauka w Polsce

zan/ agt/bsz