Rosyjsko-polskie badania wykopaliskowe na Ałtaju w Rosji
Osadę obronną sprzed ponad 2 tys. lat w rejonie miejscowości Manżerok w południowej części Syberii przebadał wspólnie zespół archeologów z Oddziału Syberyjskiego Instytutu Archeologii i Etnologii Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku i Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Celem wykopalisk, które odbyły się w lipcu 2012 r. było stanowisko Czułtukow Łog, położone nieopodal miejscowości Manżerok w północnej części rosyjskiego Ałtaju. Profesor Andriej Pawłowicz Borodowski, kierujący badaniami w tym rejonie, zaprosił w ubiegłym roku do współpracy Łukasza Oleszczaka – doktoranta w IA UJ wraz z jego ekspedycją.
Badana osada położona jest w miejscu naturalnie obronnym. Wokół niej znajduje się szereg innych stanowisk archeologicznych – w tym cmentarzysko i grodzisko. Kompleks osadniczy, zdaniem archeologów, pochodzi z epoki żelaza – z okresu scytyjskiego (ok. VI w. p.n.e) i huńskiego (od II w. p.n.e.).
„Powierzchnia przebadanego przez nas terenu nie jest na razie duża, jednak udało się nam dokonać wstępnego rozpoznania osady i uchwycić jej północno-zachodni zasięg” – wyjaśnił PAP Łukasz Oleszczak.
Archeolodzy zarejestrowali liczne jamy gospodarcze, w których przechowywano żywność, pozostałości palenisk, dołki posłupowe – relikty budynków, a także półziemianki. Badacze natknęli się również na kilka tysięcy fragmentów naczyń ceramicznych i zabytków wykonanych z kości - m. in. groty strzał czy igielnik. Prócz tego odkryto kolekcję drobnych przedmiotów żelaznych, a także narzędzia kamienne – żarna i rozcieracze.
„Badania te są o tyle istotne, że rzucają nowe światło na zagadnienie osadnictwa okresu huńskiego w tym rejonie doliny Katuni, zważywszy, że przyporządkowanie pobliskiego grodziska Manżerok st. 3 okresowi huńskiemu lub scytyjskiemu pozostaje problematyczne” – mówi Oleszczak.
Jak wyjaśnia archeolog, we wczesnej epoce żelaza góry Ałtaju należały do wielkiej prowincji kultur koczowników Wielkiego Stepu, ciągnącej się aż po stepy wschodnioeuropejskie. Określa się je jako kultury „typu scytyjskiego”, które charakteryzują się występowaniem specyficznego inwentarza, składającego się z broni, części uprzęży końskiej i sztuki stylu zwierzęcego (tzw. triada scytyjska).
„Choć Scytowie w południowej Syberii nie mieszkali, to właśnie tu, w górach Tuwy i Ałtaju, należy doszukiwać się kolebki tego modelu kulturowego. Dlatego badania koczowników południowosyberyjskich są tak interesujące dla uczonych zajmujących się tematyką nomadów eurazjatyckich stepów wczesnej epoki żelaza” – uważa Oleszczak.
Jego zdaniem w rejonie, w którym prowadzone są wykopaliska, dochodziło do kontaktów pomiędzy ludnością zamieszkującą stepową ekumenę na północ od Ałtaju, a przedstawicielami wysokogórskiej społeczności kultury pazyrykskiej. W ten sposób powstać miał unikalny konglomerat kulturowy, odwzorowany w inwentarzu zabytkowym znajdowanym przez archeologów na cmentarzyskach i osadach. Tę specyficzną społeczność archeolodzy określili mianem wariantu północnopazyrykskiego.
W bieżącym roku planowany jest kolejny sezon badań rosyjsko-polskiej ekspedycji w rejonie Manżeroka. W pracach wezmą udział również studenci z Instytutu Archeologii UJ.
PAP - Nauka w Polsce
szz/ mrt/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
