Myszy, które żyją szybko, umierają młodo

Wiadomo, że w przypadku ludzi pewne cechy osobowości mogą wpływać na długość życia, np. skłonność do podejmowania ryzykownych zachowań zwiększa ryzyko przedwczesnego zgonu.

Biolodzy behawioralni z Uniwersytetu w Zurichu w Szwajcarii zaobserwowali teraz, że związek między typem osobowości a długością życia występuje również u myszy domowych.

Doświadczenia przeprowadzono na 82 gryzoniach, które różniły się od siebie pod względem genetycznym tym, że część posiadała tzw. haplotyp t. Jest to układ sprzężonych ze sobą genów na chromosomie 17, które wpływają m.in. na płodność samców. Samce z jednym haplotypem t (tylko na jednym chromosomie 17) są mniej płodne. Natomiast osobniki (niezależnie od płci) posiadające go w dwóch kopiach giną w trakcie rozwoju zarodkowego. Mimo to haplotyp t jest preferencyjnie przekazywany potomstwu przez samce (dziedziczy go aż 90 proc., a nie losowo 50 proc. potomstwa), gdyż plemniki, do których nie zostanie przekazany nie odnoszą sukcesu w zapłodnieniu komórki jajowej.

Badacze od dawna zastanawiali się, dlaczego tak się dzieje.

Później okazało się jednak, że haplotyp t przynosi pewne korzyści – samice posiadające go na jednym chromosomie 17 żyją o 30 proc. dłużej niż samice dzikiego typu.

W najnowszych doświadczeniach naukowcy analizowali odwagę, poziom aktywności, skłonność do eksplorowania otoczenia oraz zapotrzebowanie na kalorie myszy z haplotypem t oraz dzikich.

Okazało się, że samice z haplotypem t są mniej aktywne niż rówieśniczki dzikiego typu, m.in. w eksplorowaniu otoczenia, a ponadto mniej jedzą.

Zdaniem autorów pracy samice z haplotypem t przyjmują strategię “żyj powoli, ale dłużej”, podczas gdy myszy dzikiego typu „żyją szybko i umierają młodo”.

Jak tłumaczą badacze, niski poziom aktywności gryzoni może mieć korzystny wpływ na przeżycie. Pozwala np. oszczędzić energię, która jest w dużym stopniu wydatkowana przez mięśnie szkieletowe w trakcie ruchu. Tak zaoszczędzoną energię można następnie przeznaczyć na inne procesy fizjologiczne niezbędne do przetrwania. Potwierdzałaby to obserwacja, że samice z haplotypem t mają niższe zapotrzebowanie na energię, gdyż mniej jedzą.

Poza tym, gryzonie, które mają mniejsze zapotrzebowanie na żywność nie muszą jej tak aktywnie poszukiwać, a przez to łatwiej im uniknąć ataku drapieżnika.

Co więcej, z badań wynika, że zmniejszenie kaloryczności diety samo w sobie wydłuża życie, gdyż wiąże się z redukcją procesów utleniania w komórkach.

Naukowcy zwracają wprawdzie uwagę, że samice z haplotypem t rodzą mniej dzieci w jednym miocie, ale rekompensują to poprzez dłuższe życie, gdyż ich okres reprodukcyjny automatycznie się wydłuża.

Jednak, wbrew przewidywaniom badaczy, myszy żyjące dłużej nie były nazbyt nieśmiałe i przesadnie ostrożne w porównaniu z samicami dzikiego typu. Ich zdaniem można to tłumaczyć tym, że selekcja naturalna nie faworyzuje gryzoni, które mają takie cechy. “Aby myszy mogły znaleźć jedzenie i się rozmnażać muszą zachować minimalny poziom odwagi" – komentuje współautor pracy Yannick Auclair. (PAP)

jjj/ agt/