Trybunał Konstytucyjny zbada przepisy o dotacjach dla uczelni niepublicznych

TK rozstrzygnie, czy zasady przyznawania uczelniom niepublicznym dotacji państwowej powinna regulować ustawa (tak uważa RPO), czy też może je ustalać rozporządzenie (co przewiduje ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym).

Przepisy Prawa o szkolnictwie wyższym mówią, że minister nauki i szkolnictwa wyższego wydaje rozporządzenie, w którym określa zasady przyznawania uczelniom niepublicznym dotacji z budżetu państwa. Minister wydając to rozporządzenie kieruje się m.in. liczbą nauczycieli akademickich, dla których uczelnia jest podstawowym miejscem pracy; liczbą kształconych w uczelni studentów studiów stacjonarnych i uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich; zaangażowaniem własnych środków w rozwój bazy materialnej uczelni oraz osiągnięciami uczelni w dotychczasowym kształceniu.

Tymczasem rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz podkreśla w swoim wniosku, że takie rozwiązanie jest niezgodne z art. 70 ust 3. konstytucji, który przewiduje, że warunki udziału władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych stanowi ustawa.

„Ten artykuł wyraźnie (...) wskazuje, że warunki udziału władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych powinny być określone w ustawie. Upoważnienie ustawowe przekazujące tę materię do uregulowania w rozporządzeniu jest zatem niezgodne z konstytucją. Oznacza to, że żaden kluczowy element decydujący o warunkach przyznania szkołom niepublicznym finansowego wsparcia ze strony państwa nie może zostać przeniesiony do aktów normatywnych rangi podustawowej" - argumentuje prof. Lipowicz.

Ponadto - zdaniem RPO - rozporządzenie zastępowałoby regulację ustawową zamiast ją wykonywać, co jest sprzeczne z art. 92 ust. 1 konstytucji. Ten przepis określa relację pomiędzy ustawą a rozporządzeniem, które nie jest aktem samoistnym i nie może samodzielnie regulować żadnego zakresu spraw.

RPO wskazuje przy tym, że art. 70 ust. 3 konstytucji wprowadza zasadę dwusektorowości systemu oświaty, zgodnie z którą obok systemu szkolnictwa publicznego powinien istnieć sektor niepubliczny. Przepis ten jednak nie nakazuje władzom publicznym finansowania działania szkół niepublicznych na takich samych zasadach, na jakich utrzymywane są placówki publiczne.

Prof. Lipowicz podkreśla, że jej uwagę na brak regulacji ustawowych normujących kwestię udziału władz publicznych w finansowaniu niepublicznych szkół wyższych zwróciły skargi podmiotów prowadzących niepubliczne szkoły wyższe.

RPO zwraca również uwagę w swoim wniosku, że rozporządzenie, o którym mowa w Prawie o szkolnictwie wyższym, nie zostało wydane.

Przedstawiciele uczelni niepublicznych wielokrotnie zwracali uwagę na brak takiego rozporządzenia. Według ich interpretacji, minister musi wydać wymienione w ustawie rozporządzenie, a przepis daje im prawo otrzymywania dotacji z budżetu państwa.

Z kolei Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego uważa, że szkoły niepubliczne mogą dostawać pieniądze z budżetu państwa, mimo braku rozporządzenia. W komunikacie z czerwca 2013 roku resort również przypominał, że według konstytucji "udział władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych jest regulowany ustawą". MNiSW podkreślało, że szkoły niepubliczne korzystają z dotacji projakościowej, a studenci tych uczelni są objęci regułami pomocy materialnej na takich samych zasadach, jak studenci uczelni publicznych. Resort zwracał przy tym uwagę, że ani przepisy ustawy, ani konstytucji nie nakładają obowiązku dotowania uczelni niepublicznych z budżetu państwa.

Wniosek o zbadanie zgodności zapisów ustawy o szkolnictwie wyższym z konstytucja Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz złożyła w kwietniu 2013 roku.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/ ura/