W czym grzyby są lepsze od ciebie? Nie tylko w smaku

"Po grzyba mam czytać tę książkę?" - zastanawiałam się, kiedy niespodziewanie dostałam ją do recenzji. Czytałam wprawdzie "Czy wielki Wybuch był głośny?" - poprzednią książkę Karoliny Głowackiej i wiem, że rozmowy tej dziennikarki naukowej są niezwykle wciągające. Czy jednak naprawdę nie było ciekawszego tematu na książkę niż grzyby? No cóż, lepszy rydz niż nic - pomyślałam i zabrałam się do lektury.

I choć do tej pory boczyłam się na boczniaki, prychałam na purchawki, a pieczarki mogłyby dla mnie na zawsze pozostawać w pieczarach, to rozsmakowałam się w lekturze. I wcale nie miałam po niej niestrawności.

O grzybach docierają do nas zwykle tylko strzępki informacji. No bo co: rosną sobie cicho (ta ich cisza podobno zainspirowała Johna Cage`a do skomponowania jego "najgłośniejszego" utworu: 4`33) i niespecjalnie komuś zawadzają ("ocenia się, że wśród około 1,5 mln gatunków groźnych jest około 300-400"). A przypominamy sobie o nich tylko jesienią, kiedy zastanawiamy się: "jadalny czy trujący?".

Tymczasem Karolina Głowacka i mykolożka (badaczka grzybów) dr hab. Marta Wrzosek z UW wychodzą poza zgrzybiały schemat pisania o tym królestwie organizmów, jaki znamy z atlasów i książek kucharskich. Uświadamiają nam, że grzyby - w bardzo wielu sferach - są znacznie bliżej nas niż mamy ochotę to przyznać ("w jednym gramie gleby jest około 300 metrów grzybni").

Książka to seria wywiadów na różne - związane z grzybami tematy. Spodziewajmy się więc, że co kilka-kilkanaście stron z opowieści Marty Wrzosek pączkować będą więc zupełnie nieoczywiste dygresje dotyczące grzybów.

Są tu oczywiście intersujące szczegóły życia seksualnego grzybów ("u podstawczaków jest zwykle więcej płci niż dwie, bardzo często są cztery"). Dostajemy też opis polowań grzybów (np. tego jak kupowane w sklepach boczniaki przypuszczają atak na nicienie).

To jednak tylko początek! W książce jest też np. mowa o tym, jak grzyby pomagają śledczym w ustaleniu daty zgonu ("Tempo zasiedlania ludzkiej materii przez grzyby zależy od warunków przechowywania ciała. Dlatego mykolog może być bardzo pomocny w śledztwie").

Nie zabrakło też rozdziału o psychodelicznym działaniu niektórych gatunków. Po tej lekturze zupełnie zmieniła się np. moja perspektywa myślenia o krasnoludkach. Dr Wrzosek mówi o muchomorze: "poczucie zmiany wielkości - także do rozmiarów krasnoludka - jest typowym następstwem spożycia grzyba". I analizuje fragment "Alicji w Krainie Czarów", gdzie bohaterka, aby zmienić rozmiary - ugryźć musi właśnie grzyba.

Przeczytać możemy też historię o "klątwie", jaka sięgać może rabusiów grobów (albo badaczy, którzy grobowce badają). Bo z serią tajemniczych śmierci w latach 70. XX w. związanych z badaniami ciała Kazimierza Jagiellończyka związek - jak piszą autorki książki - mogły mieć właśnie grzyby.

Dowiemy się też czegoś o winie czy piwie, które również bez udziału grzybów by nie powstawały. Poczytamy o grzybach przejmujących kontrolę nad mrówkami. Ale również dowiemy się, co grzyby miały wspólnego z testami ciążowymi i wymieraniem niektórych gatunków płazów.

Jedno jest pewne: w trakcie lektury wiedza o grzybach rośnie jak na drożdżach. Albo jak grzyby po deszczu... Chylę kapelusza!

A tak nawiasem mówiąc z książką warto się pokazywać publicznie - jej okładka wzbudza spore zainteresowanie. Kiedy czytałam ją przed jedną z konferencji prasowych, zagadnął mnie o nią jakiś ochroniarz, a nieznany mi dziennikarz chciał koniecznie ją pożyczyć, żeby zrobić sobie zdjęcie z okładką. O kurka!

Książka "W czym grzyby są lepsze od ciebie?" Marty Wrzosek i Karoliny Głowackiej ukazała się nakładem wydawnictwa Feeria Science.

Ludwika Tomala

lt/ ekr/