Litwa/ Obchody 100. rocznicy powstania Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie

Prof. Anna Supruniuk z toruńskiej uczelni zaznaczyła: uroczystości "organizujemy wspólnie, gdyż głównie te dwie uczelnie, z Wilna i z Torunia są bezpośrednimi następczyniami Uniwersytetu Stefana Batorego, choć do tej samej tradycji nawiązuje również Archidiecezjalne Seminarium Duchowne w Białymstoku i Uniwersytet Medyczny w Gdańsku".

Wileńska uczelnia powstała w 1579 roku, kiedy król Stefan Batory przeznaczył środki na przekształcenie Kolegium Jezuitów w Wilnie w Akademię Wileńską. Po stłumieniu powstania listopadowego, w 1832 roku, jako karę za udział wielu uczonych i studentów w tym zrywie narodowym władze carskie nakazały całkowitą likwidację uczelni. Została ona odtworzona dopiero w 1919 roku i wówczas otrzymała nazwę Uniwersytetu Stefana Batorego. Swoją działalność zakończyła w 1939 r. wraz z rozpoczęciem II wojny światowej.

Wicerektor Uniwersytetu Wileńskiego prof. Rimantas Jankauskas, inaugurując w czwartek wileńskie obchody, podkreślił znaczenie Uniwersytetu Stefana Batorego w kształceniu na początku ubiegłego wieku młodych ludzi. Zwrócił uwagę, że „w trakcie dziesięcioleci próbowano skasować pamięć o wadze tej uczelni w dwudziestoleciu międzywojennym”. „Na szczęście, nie udało się tego zrobić” – powiedział profesor.

Ambasador RP na Litwie Urszula Doroszewska przypomniała, że uczelnia obchodzi w tym roku 440-lecie istnienia. Wskazała też na szczególne wydarzenie, jakie miało miejsce pod koniec listopada w Wilnie – pochówek 20 powstańców styczniowych, których szczątki zostały odnalezione na wileńskiej Górze Zamkowej.

„Powstańcy styczniowi walczyli nie tylko o wolność, ale również o prawo do nauki, również tej akademickiej, o wolność myślenia” – podkreśliła ambasador.

Czesław Okińczyc, członek Rady Uniwersytetu Wileńskiego, z zadowoleniem odnotował, że na Litwie zmienia się stosunek do USB, a także „do wielu innych wspólnych polsko-litewskich kart historii: Konstytucji 3 Maja, Unii Lubelskiej, powstania styczniowego”. Podkreślił, że „jesteśmy świadkami fantastycznego ocieplenia relacji polsko–litewskich, czego dowodem są również” te uroczystości.

W ramach obchodów na Uniwersytecie Wileńskim została w czwartek zorganizowana konferencja pt. „100. rocznica utworzenia Uniwersytetu Stefana Batorego” z udziałem naukowców z Litwy i Polski. Historycy obu krajów wzięli udział w dyskusji „Uniwersytet Stefana Batorego w opinii publicznej w Polsce i na Litwie”.

Na wileńskiej uczelni otwarto wystawę przygotowaną przez uniwersytet toruński, na której są prezentowane portrety rektorów, insygnia rektorskie i dziekańskie, ukazujące wielkość i dostojeństwo akademickie USB. Wystawę uzupełniają plansze w językach litewskim, polskim i angielskim przedstawiające działalność naukowo-badawczą uczelni, jej osiągnięcia i dynamiczny rozwój.

Obchody w Wilnie są drugim wspólnym wydarzeniem uniwersytetów wileńskiego i toruńskiego w ramach 100-lecia USB. Pierwsze, 11 października, odbyło się w Toruniu.

Uniwersytet w Wilnie reaktywowano 11 października 1919 r. Przyjęto wówczas, że odrodzony ośrodek akademicki będzie nosił imię swojego założyciela – króla Stefana Batorego. Uczelnia stała się istotnym ośrodkiem życia intelektualnego w regionie, była kontynuatorką tradycji ośrodków nauki z czasów dawnej Rzeczypospolitej i pierwszych lat zaborów.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ jo/ kar/