Plankton przeżył katastrofę sprzed 65 milionów lat

Badania śladów roślinnego planktonu z dawnych osadów morskich, prowadzone w rejonie Kazimierza Dolnego przez dr Barbarę Słodkowską z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, stały się źródłem nowych informacji o zdarzeniach, które miały miejsce na granicy okresu kredowego i paleogenu, czyli 65 mln lat temu.

\"Na granicy kreda-paleogen, oddzielającej erę mezozoiczną od kenozoicznej, notuje się wiele wydarzeń katastroficznych o wymiarze globalnym. Jedno z nich to (nie do końca jeszcze wyjaśnione) wymieranie dinozaurów. W skali mikroświata natomiast jest to czas całkowitego zaniku otwornic planktonicznych\" - mówi dr Słodkowska.

BRUZDNICE Z OKOLIC KAZIMIERZA

W Polsce środkowo-wschodniej jest kilka miejsc, gdzie osady graniczne kredy i paleogenu występują na powierzchni. Najbardziej znane to Nasiłów i Bochotnica, w okolicach Kazimierza Dolnego. Są one badane już od 100 lat. Badania te jednak tylko w niewielkim stopniu obejmowały dotąd problematykę planktonu.

Właśnie w tym rejonie, choć na innym stanowisku - w wąwozie Kamienny Dół koło Kazimierza - przeprowadzono niedawno pierwsze badania osadów granicznych kredy i paleogenu, pod kątem występującego w nich planktonu roślinnego.

\"W badanych osadach wykryliśmy ślady planktonu roślinnego, głównie bruzdnic (Dinoflagellata). Sporadycznie występowały również ziarna pyłku roślin naczyniowych, spory mszaków, a także spory i strzępki grzybów. Były także zniszczone szczątki roślinne, zwłaszcza fragmenty drewna. Osady te tworzyły się w zbiorniku morskim, niezbyt głębokim, ale oddalonym od brzegu. Jak się okazało, duża część gatunków występujących w kredzie jest obecna także w późniejszych osadach z paleogenu. Nie zarejestrowano zatem katastroficznych i raptownych wymierań na granicy kreda-paleogen\" - powiedziała dr Słodkowska.

SPRYTNA STRATEGIA ŻYCIOWA

\"Nasze wyniki z terenu Polski nawiązują do badań fitoplanktonu prowadzonych w i innych rejonach świata. Nigdzie nie stwierdzono śladów gwałtownego wymierania tych organizmów. Wygląda więc na to, że ten typ fitoplanktonu przetrwał katastrofę sprzed 65 mln lat.

\"Był bardziej odporny i miał specjalną strategię życiową - wytworzył cysty-przetrwalniki, które pozwoliły mu przeczekać niesprzyjające warunki\" - wyjaśnia dr Słodkowska.

Wyniki tych badań zostały zaprezentowane na niedawnym Międzynarodowym Kongresie Palinologicznym w Grenadzie, w Hiszpanii.

PAP - Nauka w Polsce, Andrzej Markert

6 września 2004