Dziennik pierwszej rosyjskiej wyprawy dookoła świata

Inicjatorem wydania i jednocześnie tłumaczem i komentatorem jest prof. Stanisław Rakus-Suszczewski. Książka „Podróż dookoła świata w latach 1803, 1804, 1805 i 1806 na okręcie Newa” ukazała się nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego.

Jurij Fiodorowicz Lisianski (1773-1837) urodził się na Ukrainie. Według niektórych źródeł wywodził się ze zubożałej polskiej szlachty. W 1802 otrzymał od Iwana Kruzenszterna propozycję wspólnej wyprawy dookoła świata. Lisianski dowodził mniejszą jednostką – „Newą”, a kierownik wyprawy większą – „Nadieżdą”.

W opublikowanej książce dokonano wyboru spośród obszernych dzienników kapitana statku, na który składa się relacja z wyprawy, która trwała od 1803 do 1806 roku. Jej trasa wiodła z Rosji do Wielkiej Brytanii, potem przez Atlantyk, wokół przylądka Horn, do Wyspy Wielkanocnej, Markizów, Hawajów, przez Alaskę aż po Kanton, przez Pacyfik. Stamtąd „Newa” udała się do przez Ocean Indyjski, wokół Przylądka Dobrej Nadziei do Kronsztadu skąd wyprawa startowała.

Na dziennik składają się opisy zmagań ze zmiennymi czynnikami atmosferycznymi na pełnym morzu i spostrzeżenia na temat obyczajów i kultury napotkanych w czasie rejsu ludów.

Opisywana wyprawa nie była jedynie spektakularnym wyczynem globtroterskim. Stały za nią rosyjskie ambicje kolonizacji Alaski, zwanej wówczas Ameryką Rosyjską. Podstawowym problemem w tym regionie było zaopatrzenie w żywność i inne przedmioty. Pojawiła się wówczas drożyzna trudna do przezwyciężenia dla nowych osadników. Rejs miał za zadanie przetarcie jedynego możliwego wówczas morskiego szlaku handlowego, łączącego europejską część Rosji z Alaską z Morza Bałtyckiego - albo przez Przylądek Dobrej Nadziei, albo Przylądek Horn.

Publikacja wspomnień rosyjskiego żeglarza po polsku była możliwa dzięki zaangażowaniu prof. Rakusa-Suszczewskiego i kilku innych specjalistów z UW, którzy konsultowali naukowo edycję polską. Są wśród nich: Andrzej Czerny (geografia i kartografia), Bartosz Hlebowicz (etnografia i etnohistoria), Marcin Jacoby (sinologia) i Joanna Gliwicz (zoologia).

Prof. Stanisław Rakus-Suszczewski – inicjator wydania polskojęzycznego – jest znawcą biologii polarnej, współzałożycielem i wieloletnim kierownikiem stacji im. Henryka Arctowskiego. Książkę ilustrują wybrane mapy i ryciny wykonane przez Lisianskiego.

Z uwagi na ograniczenia wydawnicze, pozostałe materiały można obejrzeć na stronie internetowej wydawcy: http://www.wuw.home.pl/ksiegarnia/product_info.php?products_id=4847.

Publikację wsparły finansowo: Zakład Biologii Antarktyki PAN, Stacja Naukowa PAN w Moskwie, firma NAVIGA Krzysztof Makowski i Morski Instytut Rybacki w Gdyni.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/