Polacy odkryli na Krymie wczesnochrześcijański kościół

Biernacki jest kierownikiem Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Ekspedycji Archeologicznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Tegoroczny, piętnasty już sezon wykopalisk polsko-ukraińskiego zespołu w Chersonezie Taurydzkim odbył się w lipcu i sierpniu. Na konstrukcje natrafiono w związku z badaniami centralnej części antycznego miasta.

Wykopaliska poprzedziły wykonane w poprzednich latach wielokierunkowe i interdyscyplinarne studia archiwalne i biblioteczne, analizy topografii terenu, zdjęć lotniczych i satelitarnych, archiwalnych rzutów poziomych i planów antycznego miasta oraz raportów z badań wykopaliskowych prowadzonych od końca XIX do początków XXI wieku.

Istotną rolę odegrały także studia porównawcze z innymi miastami antycznymi i bizantyjskim występującymi w basenie Morza Czarnego oraz na obszarze Azji Mniejszej.

Nieoczekiwanie archeolodzy natrafili w południowo-zachodniej części kwartału XLV na kościół, choć spodziewali się tam odnaleźć pozostałości antycznej agory i monumentalnych budowli użyteczności publicznej.

„W świetle dotychczasowych badań można stwierdzić, że jest to trójnawowa, jednoabsydowa bazylika z narteksem (przedsionkiem – przyp. PAP) o wymiarach 25,81 m x 19,60 m. Świątynia funkcjonowała aż do końca XIII wieku, a być nawet może pierwszej połowy XIV wieku” – wyjaśnia dr Biernacki.

Zdaniem archeologów fakt wzniesienia bazyliki wczesnochrześcijańskiej w tym miejscu wydaje się pośrednio potwierdzać tezę o możliwości istnienia wcześniej w tym miejscu antycznej agory Chersonezu Taurydzkiego.

„Na terenach miast antycznych, w okresie wczesnobizantyjskim nowo wznoszone kościoły z racji ich wielkości, znaczenia i funkcji lokowano często w miejscach otwartych, o niezbyt zagęszczonej i skomplikowanej zabudowie, a jednocześnie ważnych dla miasta i jego mieszkańców, jakimi były właśnie agory” – dodaje kierownik misji.

Ciekawostkę stanowi fakt, że odkryte fragmenty monolitycznych trzonów marmurowych kolumn z krzyżami i kapitel joński z impostem oraz fragmenty dekorowanych płyt z przegród międzynawowych wykonano z marmuru sprowadzanego z wyspy Proconessus (obecnie wyspa Marmara na Morzu Marmara).

Bezpośrednio po północnej stronie centralnej absydy kościoła zachowała się bizantyjska kaplica grobowa z kamienną posadzką. W jej absydzie natrafiono na fragment trzonu kolumny, który stanowił podstawę pod mensę ołtarzową. We wnętrzu kaplicy archeolodzy natknęli się na dwa grobowce nakryte kamiennymi płytami.

„W południowym z grobów znajdowały się kości blisko 100 zmarłych pochowanych tu w okresie od pierwszej połowy X wieku do końca XIII wieku. Obecnie prowadzimy intensywne studyjne prace antropologiczne nad tymi szczątkami” – mówi dr Biernacki.

W trakcie badań badacze odkryli wiele przedmiotów użytku codziennego pochodzących z okresu rzymskiego i bizantyjskiego. Do najbardziej spektakularnych należy zaliczyć wczesnobizantyjską gemmę magiczną (kamień zdobiony reliefem wklęsłym), glinianą glazurowaną bizantyjską lampę oliwną, bogato ornamentowane szklane bizantyjskie bransolety, dwie złote aplikacje do naszywania na odzież, 52 rzymskie i bizantyjskie monety wykonane z brązu oraz bogaty zestaw naczyń ceramicznych pochodzących z okresu bizantyjskiego.

Tegoroczna polsko-ukraińska kampania naukowo-badawcza odbyła się w ramach wieloletniej międzynarodowej umowy o współpracy naukowej, zawartej między Narodowym Rezerwatem „Chersones Tavriceskij” w Sewastopolu na Ukrainie i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ze strony ukraińskiej kierownikiem prac jest dr Elena Klenina. Projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a wsparł go dyrektor sewastopolskiej filii Państwowego Saratowskiego Społeczno-Ekonomicznego Uniwersytetu.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/