Przestępcze międzywojnie w Polsce

Autorka szeroko opisuje zagadnienia związane z przestępczością. Co prawda, podkreśla we wstępie, że publikacja nie pretenduje do miana dzieła naukowego, jednak zasób wykorzystanych źródeł i przytoczonych przykładów, czyni książkę przystępnym i wiarygodnym źródłem informacji.

Autorka wielokrotnie eksponuje na kartach książki problemy organizacyjne w nowopowstałej policji państwowej i jej kiepską reputację. „Funkcjonariusze, których wówczas kierowano do nowo tworzonych wydziałów śledczych, zajmujących się przestępstwami kryminalnymi, mieli w tej dziedzinie znikome doświadczenie, a wielu nie wykazywało ochoty na taki przydział. Praca w pionie śledczym była bowiem wyczerpująca i nisko płatna” – czytamy.

W książce mnożą się liczne anegdoty dotyczące przeróżnych aspektów działalności przestępców – od drobnych złodziejaszków, kieszonkowców po „wybitnych” specjalistów w swym fachu – oszustów. Autorka przygląda się złoczyńcom grasującym zarówno w miastach, jak i na prowincji. Nie stroni też od opisywania słynnych skandali obyczajowych z wątkiem kryminalnym w tle.

Cały rozdział poświęcono prostytucji, która w przedwojennej Polsce była szeroko rozpowszechniona ze względu na niewygórowane ceny usług - „Tak niska suma, na jaką rynek wycenił usługi ulicznych dziewcząt, sprawiała, iż (...) dostępne były nawet dla najbiedniejszych obywateli II Rzeczypospolitej”. Jednocześnie świadomość niebezpieczeństw związanych z przenoszonymi chorobami była niska. Jak czytamy w książce, w ówczesnej Polsce ponad milion osób cierpiało na choroby weneryczne. Ciekawostką jest fakt, że państwo prowadziło rejestr prostytutek, a ich działalność była legalna.

Kolejny rozdział „Handel ludźmi” dotyczy innej mrocznej działalności przestępczej. Jednak praktyki tego typu były ściśle związane z prostytucją – stręczyciele na szeroką skalę porywali młode dziewczęta i zmuszali do nierządu w tajnych domach publicznych w Polsce. Sutenerzy zagraniczni stosowali inną technikę – proponowali szybki ożenek lub atrakcyjną pracę w USA lub Argentynie. Wiele Polek trafiło w ten przymusowy sposób do lupanarów.

Cały rozdział przeznaczono problematyce najmłodszych. „Niechciane dzieci stanowiły w międzywojennej Polsce wstydliwy i spychany na margines problem, z którym nie uporano się przez całe dwudziestolecie” – czytamy.

Ostatnia część - „Sensacje” przybliża mniej lub bardziej głośne przestępstwa, które odbiły się szerokim echem na łamach ówczesnej prasy brukowej, chętnie publikującej - tak jak obecnie - ciekawostki kryminalne. Sporo miejsca poświęcono tygodnikowi „Tajny detektyw”, gdzie reporterzy szeroko rozpisywali się, zupełnie bez tematów tabu, o zamordowanych prostytutkach czy handlarzach żywym towarem. Dołączano także szokujące zdjęcia. Kres pisma, które wydawano w nakładzie 100 tys. przyniosło morderstwo, które, jak wyznali zbrodniarze, zostało zainspirowane jego lekturą.

Książka ilustrowana jest licznymi fotografiami głównie z bogatych zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Zdjęcia ukazują nie tylko przestępców i działania policji, ale również życie codzienne (np. widok ówczesnej ulicy czy dancingi). Są doskonałą ilustracją do tekstu, wprowadzającą w atmosferę okresu międzywojennego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/