Raport MNiSW: koncentracja środków na badania naukowe

Z raportu MNiSW wynika, że w ostatnich kilku latach rosną środki pozyskane na badania: z prawie 2,4 mld zł w 2010 r. do ponad 4 mld zł w 2012 r. Dane pokazują też, że w ubiegłym roku spadła liczba finansowanych projektów - w 2010 r. finansowanie uzyskało 4,8 tys. projektów, w 2011 r. 5,4 tys., ale w 2012 r. już tylko 3,2 tys.

Środki uzyskać jest coraz trudniej - w 2010 r. finansowanie uzyskał co trzeci zgłoszony projekt, a w 2012 już tylko co piąty.

"Uporaliśmy się z problemem nadmiernego rozproszenia środków przeznaczonych na badania naukowe. O granty wnioskują duże zespoły badawcze o znaczącym potencjale i uzyskują środki o znacznie wyższej wysokości. Często są to kilkumilionowe kwoty – podkreśla minister nauki prof. Barbara Kudrycka.

W ostatnich trzech latach można zauważyć wzrost liczebności zespołów badawczych. I tak w 2010 r. finansowany zespół liczył średnio 4 osoby, a zaledwie 2 lata później było to już średnio 6 osób.

W wysokości otrzymanych środków przodują województwa, w których są duże ośrodki akademickie. Największe finansowanie - aż 1,9 mld zł - pozyskano w ubiegłym roku w województwie mazowieckim. Kolejne było województwo śląskie (prawie 460 mln zł), a następnie - małopolskie (prawie 430 mln zł).

„Zaczynamy już odczuwać efekty reform nauki i szkolnictwa wyższego. Mamy coraz więcej środków, pozyskiwanych w coraz bardziej konkurencyjny sposób przez najlepsze jednostki lub zespoły naukowe” – mówi minister Kudrycka.

W raporcie porównano projekty z siedmiu obszarów nauki, w których pracuje łącznie 76 tys. osób. Najliczniejsza jest grupa pracowników specjalizujących się w obszarze nauk humanistycznych (16 tys.) i nauk technicznych (15. tys.). Chociaż grupy badaczy z tych dwóch dziedzin są podobnie liczne, nie uzyskują podobnych środków na swoje badania. Największe środki trafiają do naukowców z obszaru nauk technicznych - w zeszłym roku uzyskali oni aż 62 proc. (2,5 mld zł) wszystkich środków na badania, podczas gdy do naukowców zajmujących się dziedzinami humanistycznymi trafiło wtedy niecałe 4 proc. środków (144 mln zł).

Według raportu reprezentanci nauk technicznych w porównaniu z sześcioma innymi obszarami nauki realizują nie tylko najwięcej projektów, ale również pozyskują na pojedynczy projekt najwięcej środków. Średnia wysokość aktywnego projektu w dziedzinie nauk technicznych to 2,1 mln zł, a dla porównania - w naukach humanistycznych 229 tys. zł.

Rzecznik resortu nauki Kamil Melcer komentuje, że takie różnice w finansowaniu nauk humanistycznych i technicznych związane są przede wszystkim z dużo wyższą kosztochłonnością badań w naukach technicznych, przyrodniczych i wszelkich doświadczalnych. "Przedstawiciele nauk humanistycznych składają wnioski o finansowanie na znacząco niższe kwoty niż przedstawiciele nauk technicznych, oni nie potrzebują przecież kosztownych laboratoriów, aparatury, odczynników” – podkreśla.

"Nauki humanistyczne otrzymują ponad ośmiokrotnie więcej środków niż otrzymywały w latach wcześniejszych, m.in. dzięki Narodowemu Programowi Rozwoju Humanistyki. Przed ustanowieniem programu średnie nakłady na projekty badawcze w dziedzinach humanistycznych wynosiły ok. 15 mln zł rocznie. W roku 2012 było to już 125 mln zł" - dodaje rzecznik.

Minister nauki Barbara Kudrycka podkreśla, że Narodowy Program Rozwoju Humanistyki jest dziś jednym z priorytetów resortu. Trwają prace nad nową, efektywniejszą formułą wydatkowania funduszy z programu tak, by był on bardziej otwarty na potrzeby i unikalne badania prowadzone przez młodych naukowców.

Raport można znaleźć na stronie MNiSW

PAP - Nauka w Polsce

lt/ ula/