"Wieczne życie": Co rozdzióbią kruki i wrony?
Dlaczego w lesie wcale nie tak łatwo natrafić na truchła zwierząt? Gdzie podziewają się zwierzęce odchody? I jak szybko znikają powalone drzewa? Opisuje to Bernd Heinrich w swojej książce 'Wieczne życie. O zwierzęcej formie śmierci" - fascynującej, choć miejscami niezbyt apetycznej opowieści o obiegu materii w przyrodzie.
Bernd Heinrich, emerytowany już badacz z amerykańskiego University of Vermont, z czystej ciekawości prowadził - nieraz godzina po godzinie - obserwacje rozkładających się zwierzęcych zwłok czy odchodów. A to wyłożył pod swoją chatą truchło potrąconego jelenia znalezionego przy drodze, a to obserwował, co dzieje się z padliną łosia, a to podrzucał chrząszczom grabarzom padłe myszy i ptaki. Truchła z każdą godziną pachniały coraz gorzej, a badacz cierpliwie obserwował zwierzęta ucztujące na padlinie - w tym skrzętnie liczył chrząszcze, które z martwego ssaka się rozbiegały. Dzięki tym obserwacjom czytelnik może jednak sporo dowiedzieć się niezwykłym życiu padlinożerców siedząc wygodnie w fotelu. A opowieść ta jest naprawdę ciekawa.
Bo wcale nie jest powiedziane, że życie motyli, pszczół, bocianów czy sów jest bardziej interesujące od zwyczajów gnojarzy, much plujek czy kruków. Poza tym pasjonująca jest historia tego, co dzieje się z ciałem po śmierci. Bo w końcu to zwierzęcym grabarzom zawdzięczamy obieg materii w przyrodzie i to, że w lasach nie zalegają tony odchodów czy truchła milionów padłych zwierząt.
Heinrich w swojej książce opisuje np. pogrzeb myszy urządzony przez chrząszcze grabarze. Owadom tym zwłoki małych ssaków czy ptaków potrzebne są, aby złożyć w nich jaja. Kiedy samiec znajdzie padlinę, przywabia samicę i chrząszcze próbują przemieścić padłe zwierzę w miejsce, w którym będzie się je dało zakopać w ziemi. Badacz opisuje, że owady te wpełzają pod spód truchła i odwrócone na grzbiety przesuwają je swoimi nogami. Kiedy padlina trafi już na miejsce \"pochówku\", grabarze wykopują pod zdechła myszą ziemię i w ten sposób zwłoki stopniowo zapadają się w tym dziwnym, zbudowanym przez zwierzęta grobie. Owady usuwają z padliny futro lub pióra i spryskują ją substancjami antybiotycznymi, które zapobiegają gniciu. Dopiero wtedy można na truchle złożyć jaja, z których wylęgną się larwy. I temu nowemu pokoleniu wcale nie przeszkadza, że rodzi się w grobie i pożywia zwłokami innego stworzenia.
Badacz swoją uwagę poświęca również drzewom, które także mają swoich grabarzy. Proces rozkładu drzew jest niezwykle ważny dla lasów. \"Ponad jedna trzecia gatunków ptaków żyjących w lesie jest uzależniona od stojących martwych drzew - bądź to pod względem pożywienia, o ile żywią się larwami chrząszczy, bądź pod względem miejsc do gniazdowania, o ile mieszkają w dziuplach. Albowiem dopiero butwienie drzewa umożliwia ptakom stosunkowo łatwe drążenie w drewnie\" - pisze Heinrich i zaznacza, że tylko nieliczne dzięcioły umieją wykuć dziuplę w litym zdrowym drewnie.
Heinrichowi niestraszne są także badania dotyczące odchodów. \"Pewnej nocy na mniej więcej półlitrowej kupce łajna słonia w ciągu kwadransa złowiliśmy trzy tysiące osiemset gnojarzy\" - pisze badacz i dodaje, że owady niezwykle sprawnie sprzątały odchody słonia - zjadając je, tocząc z nich kulki i wciągając do swoich gniazd. \"Po godzinie lub dwu z buły łajna zostaje mający mniej więcej pół metra średnicy placek prawie suchej włóknistej materii, niemal do cna wyzutej z soczystych treści\" - pisze.
Swoją uwagę biolog poświeca również człowiekowi i jego roli w systemie obiegu materii. \"Jeszcze gdy żyjemy, nasze odchody są bezpośrednio przetwarzane w chrząszcze, trawę i drzewa, które z kolei zamieniają się w pszczoły i motyle, następnie zaś w muchołówki, ziarnojady i sokoły, wreszcie znowu w trawę, a poprzez nią w jelenie, krowy, kozy i nas\" - podsumowuje autor.
\"Wieczne życie. O zwierzęcej formie śmierci\" Bernd Heinrich, Wydawnictwo Czarne, 2014
PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala
lt/ ula/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
