Radioelektronika na przestrzeni lat

„Historia Instytutu to przede wszystkim ludzie. Nasi wielcy poprzednicy, nauczyciele i mistrzowie, od których uczyliśmy się, których staraliśmy się naśladować, od których przejmowaliśmy pasję badawczą i kompetencje dydaktyczne (...), ale także Ci, których my wprowadzaliśmy w fascynujący świat radioelektroniki, elektroniki medycznej, multimediów” - mówił doc. dr inż. Jacek Cichocki podczas jubileuszowego spotkania pracowników instytutu, który 1 września zmieni nazwę na Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych.

Uczony w pięciu odsłonach przedstawił historię instytutu utworzonego w 1970 roku na Wydziale Elektroniki (obecnie Elektroniki i Technik Informacyjnych – WETI) Politechniki Warszawskiej.

Odsłona pierwsza to ostatni rok tzw. „późnego Gomułki”, dwa lata po studenckich protestach 1968 roku.

„Władze partyjne wprowadzają reorganizację uczelni. Deklarowanym celem jest wzmocnienie zespołów naukowych i dydaktycznych, a drogą realizacji - likwidacja silnych, niezależnych katedr i scentralizowanie władzy poprzez utworzenie instytutów podległych bezpośrednio rektorowi. Na Wydziale Elektroniki powstaje 6 instytutów, w tym nasz – najliczniejszy” - przypomina doc. Cichocki.

Pierwszym dyrektorem Instytutu został prof. Stanisław Ryżko, a jego zastępcami: prof. Stefan Hahn (ds. naukowych), prof. Stanisław Sławiński (ds. dydaktycznych) i inż. Aleksander Korol (ds. technicznych). Pod koniec 1970 roku instytut składał się z 7 zakładów: Radiokomunikacji, Urządzeń Radiotechnicznych, Elektroakustyki , Elektroniki Jądrowej, Radiolokacji, Techniki Mikrofalowej i Telewizji. Pracowały tam wówczas 183 osoby w tym 64 nauczycieli akademickich oraz 119 pracowników inżynieryjno-technicznych i administracyjnych. Obecnie proporcje są zupełnie inne: nauczyciele stanowią ok. 78 proc. załogi.

„W roku 1970 i w latach następnych prace naukowe- badawcze i wdrożeniowe są w dużym stopniu związane z opracowywaniem profesjonalnej aparatury radioelektronicznej, radioelektronicznego sprzętu powszechnego użytku oraz aparatury dla potrzeb elektroniki jądrowej i medycznej” - wyliczał doc. Cichocki.

Jak przypomniał, instytut współpracował z polskim przemysłem, tworzył aparaturę specjalistyczną, której w owych czasach nie można było zaimportować, stał się również, choć nie przede wszystkim, zakładem produkcyjnym.

Druga odsłona to połowa lat siedemdziesiątych i dynamiczny rozwój krajowego przemysłu. Po śmierci prof. Ryżki obowiązki dyrektora przejął doc. Zdzisław Pawłowski, a następnie doc. Jan Ebert. W 1975 r. otwarto Zakład Opracowań i Wdrożeń Aparatury Radioelektronicznej. ZDAR zajął się małoseryjną produkcją urządzeń opracowanych w instytucie. Były to m.in. mikrofalowe dalmierze hydrograficzne, konwertery częstotliwości, wtórne wzorce częstotliwości, aparatura do pomiaru małych aktywności promieniowania alfa i beta.

W trzeciej odsłonie doc. zaprezentował instytut w połowie lat osiemdziesiątych pod dyrekcją prof. Tadeusza Morawskiego. Placówka osiągnęła wiodącą pozycję w opracowywaniu aparatury pomiarowej: mikrofalowej, spektrometrycznej, medycznej, akustycznej, telewizyjnej. Komputeryzacja pozwoliła nie tylko na automatyzację pracy urządzeń i systemów, ale także na rozwinięcie badań teoretycznych i symulacyjnych.

Odsłona czwarta to początek lat dziewięćdziesiątych, czyli, jak ocenia doc. Cichocki, czasy odzyskanej wolności i utraconego przemysłu, w tym elektronicznego. „Transformacja, otwarcie na świat, wymienialność pieniądza, zniesienie embarga, żywiołowy import urządzeń elektronicznych. To zupełnie nowa sytuacja: zniknięcie wielu form elektronicznych, zmiana zasad finansowania działalności badawczo-rozwojowej – wszystko to oznacza dla instytutu konieczność poszukiwania nowych kontrahentów i nowych form współpracy” - opisuje docent.

Jak zaznaczył, spadek zapotrzebowania na działalność techniczną, a zwłaszcza na produkcję sprzętu, oznaczał zmniejszenie zatrudnienia i likwidację ZDAR. Pojawiły się jednak nowe możliwości – m.in. współpraca z administracją łączności nad systemami pomiarowymi oraz szybko rozwijająca się współpraca międzynarodowa.

W ostatniej odsłonie instytut pod dyrekcją prof. Józefa Modelskiego restrukturyzuje się. Celem strategicznym jest znacząca pozycja w obszarze radiokomunikacji, technik multimedialnych i inżynierii biomedycznej.

„Instytut staje się jednostką interdyscyplinarną, uprawiane dziedziny to telekomunikacja, elektronika, inżynieria biomedyczna i informatyka. Rozwijane są prace badawcze teoretyczne, symulacyjne i programistyczne, ale dynamizuje się również działalność sprzętową (np. w technice antenowej). Przez szeroko otwarte europejskie okno napływają projekty międzynarodowe, szybko rośnie pozycja instytutu w kraju i na świecie” - podsumował docent.

Dodał, że od 2000 r. przy placówce działa Fundacja Wspierania Rozwoju Radiokomunikacji i Technik Multimedialnych, która przede wszystkim rozwija bazę laboratoryjną.

Senat Politechniki Warszawskiej postanowił zmienić obecną nazwę na Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych. Jest to zgodne ze strategią rozwoju instytutu, który przewodzi międzyuczelnianemu projektowi multimedialnemu. Konsorcjum partnerów opracowuje interdyscyplinarny program studiów w języku angielskim, łączących umiejętności z zakresu technologii, sztuki, mediów, prawa i zarządzania, w szczególności zarządzania własnością intelektualną. Obok lidera – Instytutu Radioelektroniki PW, w prace nad projektem zaangażowały się: Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Stowarzyszenie Intellectual Property Management Polska oraz Norweski Uniwersytet Nauki i Technologii (NTNU) z Trondheim. Będzie to rodzaj multimedialnego MBA, studiów drugiego stopnia kształcących ekspertów od komunikacji i zarządzania projektami artystycznymi i medialnymi.

PAP – Nauka w Polsce

kol/ mrt/