Ludzie próbowali uprawiać zboża już 23 tys. lat temu

Gatunki roślin, które nazywamy chwastami, można spotkać w przeróżnych ekosystemach na całym świecie. Mało wiadomo, skąd się one wzięły. Naukowcy zakładają, że ewoluowały wtedy, gdy ludzie zaczęli uprawiać inne odmiany roślin. Ich historia sięgałaby zatem początków rolnictwa - czasów oddalonych od nas ok. 12 tys. lat. Rośliny te szybko ewoluowały, opanowując obszary poddane ingerencji człowieka, gdzie zdołały przetrwać do dziś.

Obecność "prachwastów" i ślady świadczące o tym, że już 23 tys. lat temu ludzie próbowali uprawiać rośliny, znaleźli teraz naukowcy badający pozostałości po obozie zbieraczy i myśliwych. Znaleziska pochodzą ze stanowisko Ohalo II, znajdującego się na wybrzeżu Jeziora Galilejskiego w Izraelu.

Jest to stanowisko wyjątkowo dobrze zachowane. Obecny na stanowisku materiał uległ zwęgleniu. Pokryły je jednak osady z dna jeziora, tworząc środowisko o małej zawartości tlenu, co sprzyja zachowaniu wszelkich szczątków roślinnych.

Naukowcy z czterech uniwersytetów: Tel Awiwu, Hajfy, Bar-Ilan (w Izraelu) i Harvarda (USA) przebadali stanowisko, gdzie znaleziono szczątki sześciu ludzkich schronień i wyjątkowo bogaty zbiór roślin. Eksperci znaleźli i przebadali ok. 150 tys. szczątków roślinnych.

Jak ustalili, dawni mieszkańcy tego miejsca zbierali rośliny należące do ponad 140 gatunków. O tym, że się nimi najprawdopodobniej żywili, świadczą ślady użycia kamieni pełniących rolę prymitywnych żaren, na których rozdrabniano ziarna zbóż. Wokół tych żaren znaleziono liczne ziarna (dzikiej pszenicy płaskurki, jęczmienia i owsa), a także szczątki innych roślin, m.in. 13 znanych dziś chwastów.

"To wyjątkowo zachowane miejsce jest jednym z najlepszych przykładów archeologicznych na świecie na to, jak żyli myśliwi i zbieracze - podkreśla prof. Marcelo Sternberg z Uniwersytetu Tel Awiwu, cytowany na stronie Tel Aviv University American Friends. - Udało się odkryć całą masę informacji na temat stanowiska i jego mieszkańców".

Do niedawna eksperci twierdzili, że rolnictwo "wynaleziono" na terenach Iraku, Iranu, Lewantu i części Turcji (tam, gdzie powstały najstarsze znane cywilizacje) ok. 12 tys. lat temu.

Nowe badania stanowią dowód, że najdawniejsze próby upraw roślin, czyli dość poważną ingerencja człowieka w środowisko, nastąpiły aż 11 tysięcy lat wcześniej. Już pierwsze próby wystarczyły, by stworzyć warunki sprzyjające powstaniu "prachwastów" - roślin, które z biegiem czasu ewoluowały w chwasty znane dziś.

"O ile rolnictwo na pełną skalę nie powstało jeszcze dość długo, nasze badanie pokazuje, że próbne uprawy zaczęły się o wiele wcześniej, niż dotychczas sądzono, i daje nam powód do przemyślenia możliwości naszych przodków - mówi jeden z autorów badania, prof. Sternberg. - Ci dawni przodkowie byli o wiele mądrzejsi i bardziej uzdolnieni, niż sądziliśmy". (PAP)

zan/ agt/