Największe autorytety bezinwazyjnych badań archeologicznych w Warszawie

Naukowcy z całego świata debatować będą o dziedzinie nauki zwanej coraz powszechniej geofizyką archeologiczną, w której ramach stosuje się rozliczne metody pomiarowe, w tym magnetyczną, elektrooporową czy georadarową.

„O wysokiej wartości naukowej planowanego przedsięwzięcia świadczy fakt, iż w komitecie naukowym konferencji uczestniczą przedstawiciele wszystkich najważniejszych centrów, w których prowadzi się badania w tej dziedzinie” – mówi PAP Tomasz Herbich, wicedyrektor Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.

Większość członków komitetu jest zarazem redaktorami pomocniczymi i recenzentami „Journal of Archaeological Prospection” – periodyku podejmującego tematykę geofizyki archeologicznej, od 10 lat indeksowanego na tzw. liście filadelfijskiej.

Konferencje odbywają się w cyklu dwuletnim. Pierwsza miała miejsce w 1995 na Uniwersytecie w Bradford w Wielkiej Brytanii. Była to wtedy jedyna placówka edukacyjna w świecie, w której można było uzyskać specjalizację w dziedzinie bezinwazyjnej prospekcji archeologicznej. Kolejne odbyły się w Osace, Monachium, Wiedniu, Krakowie, Rzymie, Nitrze, Paryżu, Izmirze i ponownie w Wiedniu.

Od 2005 r. konferencjom patronuje International Society for Archeological Prospection, będące stowarzyszeniem grupującym badaczy i instytucje z dziedziny geofizyki archeologicznej oraz bezinwazyjnych metod badawczych stanowisk archeologicznych. Organizacja, zrzeszająca przeszło 1000 badaczy z całego świata, powstała podczas konferencji w Krakowie w 2003 r.

Począwszy od tej edycji organizatorzy wprowadzili kilka zmian. Nowością będzie ogólnodostępna sesja, podczas której efekty, jakie wniosły badania geofizyczne do wiedzy o danym stanowisku, regionie czy zagadnieniu badawczym, prezentować będą zaproszeni na konferencję archeolodzy, a nie geofizycy archeologiczni. „Naszym celem jest upowszechnienie wśród badaczy najstarszej przeszłości człowieka wiedzy o efektywności metod bezinwazyjnych” – wyjaśnia Herbich. Sesja ta będzie otwarta dla archeologów pracujących w placówkach badawczych, muzealnych, akademickich i konserwatorskich. Odbędzie się 18 września w Centrum Nauki Kopernik – na pozostałe sesje, które odbywać będą się w gmachu dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej, obowiązuje opłata konferencyjna.

Zorganizowana zostanie także sesja, której tematem będzie historia wczesnych badań w dziedzinie geofizyki archeologicznej. Jednym z jej celów jest zaprezentowanie nieznanych szerzej zasług polskich badaczy w latach sześćdziesiątych XX wieku. Eksperymenty na tym polu rozpoczęły wtedy Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk (obecnie Instytut Archeologii i Etnologii PAN) i Zakład Geofizyki PAN (obecnie Instytut Geofizyki PAN), który jako pierwszy przeprowadził badania geofizyczne stanowiska archeologicznego w Polsce.

„Warto zauważyć, że pomysłodawcy badań elektrooporowych, geolog – Tadeusz Dąbrowski i jego brat, archeolog Krzysztof Dąbrowski wraz z geofizykiem Wojciechem Stopińskim, oraz badań magnetycznych – metaloznawca Mieczysław Radwan wraz z archeologiem Kazimierzem Bieleninem, zgłaszając inicjatywę przeprowadzenia takich badań, nie wiedzieli, że badania takie były już przeprowadzone w innych, zagranicznych ośrodkach. Z jednej strony świadczyło to o utrudnieniach w przepływie informacji naukowych przez >>żelazną kurtynę<<, z drugiej – o innowacyjności i interdyscyplinarności polskiej archeologii” – opowiada Herbich.

Wdrażanie metod geofizycznych w polskiej archeologii, zapoczątkowane przez Dąbrowskich, kontynuowane były w Zakładzie Nauk Stosowanych w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN. Od lat osiemdziesiątych XX w. zespół zaczął prowadzić intensywne prace w krajach Bliskiego Wschodu, szczególnie w Libii, Egipcie i w Sudanie, współpracując z ekspedycjami polskimi i zagranicznymi. Zdaniem Herbicha Polacy zdominowali tę dziedzinę nauki w dwóch ostatnich wymienionych krajach: ok. 80 proc. badań geofizycznych prowadzonych jest tam przez badaczy związanych z IAE PAN i Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.

Konferencja organizowana jest przez Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, przy współudziale Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i przy współpracy z International Society for Archaeological Prospection, Muzeum Pałac w Wilanowie oraz Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Nad konferencją objęli patronat honorowy: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Prezes PAN. Szczegółowy program dostępny jest na stronie: http://www.iaepan.vot.pl/ap2015/

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/