Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
07.03.2016 aktualizacja 07.03.2016

Archeomuzykologia – początek nowej dyscypliny naukowej w Polsce

Przemawia prof. Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, po lewej siedzi prof. Sławomira Żerańska-Kominek - dyrektor IM UW. Fot. S. Zdziebłowski Przemawia prof. Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, po lewej siedzi prof. Sławomira Żerańska-Kominek - dyrektor IM UW. Fot. S. Zdziebłowski

„Muzyka w archeologii” to tytuł sympozjum naukowego, które odbyło się w dniach 4-5 marca w Instytucie Muzykologii (IM) UW w Warszawie. „Jest to dzień bardzo szczególny dla naszego instytutu, ponieważ ta konferencja sprawia, że Instytut Muzykologii włącza się w międzynarodowe środowisko archeomuzykologiczne” – powiedziała prof. Sławomira Żerańska-Kominek, dyrektor IM UW, otwierając obrady.

Jak wyjaśniała prof. Żerańska-Kominek, badania o profilu archeomuzykologicznym nie są novum za granicą. Tam pomysł połączenia tych dwóch dyscyplin narodził się w latach 70. XX wieku. „Archeologia muzyczna ma odrębną metodologię i tworzy dzisiaj intensywnie rozwijające się środowisko naukowe” – dodała. Jednak w Polsce do tej pory zabrakło systemowej współpracy między środowiskami archeologów i muzykologów. Tym samym Instytut Muzykologii UW zainicjował w Polsce nową dyscyplinę – archeomuzykologię.

Z kolei prof. Wojciech Nowakowski, dyrektor Instytutu Archeologii UW, stwierdził w czasie otwarcia konferencji, że wspólna dla archeologów i muzykologów jest ciekawość świata i chęć ustalenia, jak wyglądała konkretna dziedzina życia szeroko rozumianych przodków. Jednak obie grupy różni spojrzenie na zabytek i zastosowany warsztat badawczy.

Konferencja odbyła się w ramach działań realizowanych w związku z projektem „Archeologiczne instrumenty muzyczne w polskich zbiorach muzealnych”, finansowanym przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki (NPRH). Jego koordynatorem jest muzykolog, prof. Anna Gruszczyńska–Ziółkowska z Zakładu Muzykologii Systematycznej IM UW, która wielokrotnie w swojej pracy badawczej podejmowała wątki archeologiczne.

„Środowiska archeologów i muzykologów nierzadko pracują na tych samych materiałach, ale często odrębnie, bez porozumienia. Dlatego celem tego spotkania i projektu jest próba połączenia obu środowisk. Liczę na to, że konferencja będzie miała charakter roboczy i będzie wypełniona ciekawymi dyskusjami” – mówiła prof. Gruszczyńska–Ziółkowska.

Referaty przedstawili zarówno członkowie grupy pracującej w ramach projektu NPRH, jak również archeolodzy zajmujący się różnymi aspektami związanymi z tańcem czy muzyką w archeologii, np. analizą przedstawień - pod tym kątem - na ścianach naczyń ceramicznych. Archeolodzy zaprezentowali też instrumenty muzyczne odkryte w czasie bieżących badań wykopaliskowych.

Celem projektu NPRH realizowanego w IM UW jest znalezienie i analiza instrumentów muzycznych w polskich zbiorach muzealnych, uniwersyteckich i PAN-owskich. W czasie obrad studenci i doktoranci zaangażowani w przedsięwzięcie przedstawili wstępne wyniki. Młodzi naukowcy nie tylko zweryfikowali ustalenia archeologów, co do funkcji domniemanych zabytków (czy są to narzędzia, a może właśnie instrumenty?), ale też wykonali szereg nagrań i analiz akustycznych. Uczestnicy konferencji wysłuchali dźwięków, które wydają oryginalne grzechotki i inne instrumenty sprzed tysięcy lat oraz usłyszeli profesjonalny komentarz na temat widma wydawanych dźwięków.

„Kolejną konferencję planujemy w przyszłym roku. Dyskutować będziemy na niej ze środowiskiem etnologów. Natomiast w 2018 roku podsumujemy nasze dotychczasowe działania i wytyczymy kierunki badawcze na przyszłość” – powiedziała w rozmowie z PAP prof. Gruszczyńska–Ziółkowska.

Celem projektu NPRH jest również wykształcenie młodych kadr – większość osób zaangażowanych w przedsięwzięcie to studenci lub doktoranci IM UW, ale kierowniczka zespołu jest otwarta na szeroką, interdyscyplinarną współpracę nie tylko z archeologami i czy etnologami. W badania włączają się też akustycy z Politechniki Warszawskiej czy architekci Politechniki Wrocławskiej, zajmujący się nowoczesnym modelowaniem trójwymiarowym.

„Instrument muzyczny czy narzędzie dźwiękowe są nie tylko przedmiotami wydającymi dźwięki. Ich właściwości wskazują na sposób słyszenia świata przez człowieka – rzecz, o której dzisiaj, w dobie powszechnego hałasu, rzadko myślimy. Dziś +zamykamy+ nasze uszy na natłok dźwięków” – opowiadała prof. Gruszczyńska–Ziółkowska wskazując kierunek refleksji związany z badaniami.

Na pytanie, czy na podłożu projektu NPRH powstanie w IM UW pierwszy w Polsce zakład archeomuzykologiczny dyrektor IM UW prof. Żerańska–Kominek nie potrafiła udzielić PAP jednoznacznej odpowiedzi. Dyrektor stwierdziła, że jeśli dziedzina ta będzie cieszyć się dużym zainteresowanie i jeśli znajdzie się dostatecznie silna grupa zainteresowana tematyką, nie jest to w przyszłości wykluczone.

„Nie ulega wątpliwości, że jest to pierwsza w Polsce próba systemowej organizacji wspólnych badań podejmowanych przez archeologów i muzykologów” – dodała prof. Gruszczyńska–Ziółkowska.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024