KPK PB UE: innowatorzy skorzystają na synergii środków unijnych

Polscy badacze czy firmy chcące wdrażać innowacje mają dwie główne ścieżki, by korzystać z funduszy unijnych. Pierwszą z nich są fundusze strukturalne (które zgodnie z zapowiedziami mają skończyć się dla Polski w 2020 r.) oraz środki krajowe, a drugą - środki z Horyzontu 2020 i kolejnych Programów Ramowych UE.

Na razie udział Polski w Horyzoncie 2020, podobnie jak w poprzednich Programach Ramowych UE, utrzymuje się na poziomie nieznacznie powyżej 1 proc. całkowitego dofinansowania. "Rozdźwięk między Europą Środkowo-Wschodnią a Zachodnią się powiększa. Po 200 konkursach statystyki pokazują, że trzynastka nowych krajów UE dostała tylko 5 proc. z całości budżetu wydanego dotąd w H2020" - wskazuje w rozmowie z PAP wicedyrektor KPK PB UE Katarzyna Walczyk-Matuszyk.

Jej zdaniem można się zastanowić, jak dysponować środkami strukturalnymi i krajowymi, by ułatwić Polakom pozyskiwanie środków z Horyzontu 2020. Zjawiskiem pozytywnym dla polskich innowatorów byłaby na pewno synergia funduszy strukturalnych i Horyzontu 2020.

RÓŻNE TWARZE SYNERGII

"Implementując instrumenty w ramach funduszy strukturalnych można postarać się, by były one uzupełnieniem czy też przygotowaniem do tego, co proponuje Horyzont 2020" - mówi wicedyrektor i precyzuje, że synergia może mieć różne wymiary. Jak zwraca uwagę wicedyrektor KPK PB UE, programy krajowe nie powinny np. konkurować z programami H2020, ale je uzupełniać lub przygotowywać do nich nasze instytucje czy firmy. Innym sposobem jest zaplanowanie interwencji tak, aby różne etapy rozwoju innowacji w ujęciu skali gotowości technologicznej mogły być finansowane z różnych źródeł. Optymalnie byłoby także, by synergia dotyczyła spójności zasad, kwestii administracyjnych, formalnych - np. by aplikacje, którym nie powiodło się w H2020, ale wniosek został wysoko oceniony, miały ułatwioną drogę o aplikowanie w polskich programach.

Jako przykład dobrego wykorzystania synergii Walczyk-Matuszyk podaje przykład programu Międzynarodowe Agendy Badawcze finansowanego z funduszy strukturalnych. Wypracowano go w Polsce w odpowiedzi na unijny program Teaming. Aby uzyskać środki w ramach H2020 potrzebne jest bowiem uzupełniające finansowanie krajowe. To finansowanie można uzyskać właśnie aplikując w programie MAB. Wypracowanie synergii było w tym przypadku wymagane przez samą formułę Teamingu. UE chciałaby, aby na podobnej zasadzie kraje członkowskie wypracowywały dalsze rozwiązania, które ułatwią sięganie po kolejne środki z Horyzontu 2020.

PIECZĘĆ DOSKONAŁOŚCI

Zdaniem Walczyk-Matuszyk warto pochylić się nad synergią, np. jeśli chodzi o formalności przy składaniu wniosków do programów H2020 i programów dostępnych w Polsce. Bo, jak przyznaje rozmówczyni PAP, procesy ubiegania się o środki z różnych źródeł, wymagania konkursowe czy proces ewaluacji na razie znacząco się różnią.

Rozmówczyni PAP podaje przykład Instrumentu MŚP w ramach Horyzontu 2020. To granty dla małych i średnich przedsiębiorstw służące komercjalizacji posiadanych przez nie bardzo innowacyjnych rozwiązań. O taki grant jest bardzo trudno - dostaje go zaledwie kilka procent przedsiębiorstw, które o to zabiegają. Firmy, które w konkursie wypadły bardzo dobrze, ale nie uzyskały dofinansowania (przekroczyły określony próg w punktacji, m.in. uzyskując bardzo dobrą ewaluację od czterech ekspertów), Komisja Europejska docenia wystawiając certyfikat - tzw. seal of excellence - pieczęć doskonałości. "To są naprawdę świetne firmy i projekty, które poradzą sobie na konkurencyjnym rynku globalnym" - komentuje wicedyrektor KPK PB.

Walczyk-Matuszyk zwraca uwagę, że potencjalnie z certyfikatu można zrobić większy niż dotąd użytek. Podaje przykład programu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, tzw. szybkiej ścieżki finansowanej z funduszy strukturalnych. Zwraca uwagę, że zakres konkursów jest bardzo podobny, jednak firmy, które chcą aplikować w konkursie NCBR, obecnie muszą przygotowywać całkiem nowy wniosek projektowy. Zdaniem Walczyk-Matuszyk warto zastanowić się nad tym, czy firmy wyróżnione pieczęcią doskonałości nie mogłyby otrzymywać wsparcia w ramach programu NCBR w uproszczonej procedurze. To oszczędziłoby firmom obowiązków biurokratycznych i przyspieszyło proces wdrożenia innowacji na rynek. Takie rozwiązanie wprowadzono np. w Lombardii, gdzie MŚP, które uzyskały pieczęć doskonałości, mogą starać się o wsparcie z funduszy strukturalnych właśnie w uproszczonej procedurze.

„Obecnie mamy 34 polskie innowacyjne MŚP, które otrzymały certyfikat i z takiego rozwiązania mogłyby skorzystać, dzięki czemu ich innowacje znalazły się na rynku, przyczyniając się do zwiększenia poziomu innowacyjności polskiej gospodarki. Warto zadać sobie pytanie: czy zależy nam, by innowacje Polaków ujrzały światło dzienne szczególnie na międzynarodowym rynku. Jeśli uznamy, że tak, należy poważnie zastanowić się nad mechanizmem wdrożenia seal of excellence ze środków krajowych. To oczywiście również strategiczna decyzja polityczna akceptującą potencjalne wycofanie tych firm z dalszych starań o granty H2020" - powiedziała wicedyrektor KPK PB.

Podała jednak przykład, że obecne poziomy dofinansowania w ramach szybkiej ścieżki są znacznie niższe niż wsparcie z Horyzontu 2020. Aby polscy przedsiębiorcy mogli liczyć na tak wysokie granty jak z H2020, potrzebne są jednak nowe regulacje Komisji Europejskiej dotyczące zasad pomocy publicznej i możliwych do zaimplementowania w kraju uproszczeń.

Jak przyznała Walczyk-Matuszyk, projektując instrumenty wsparcia w ramach środków krajowych powinniśmy się zastanowić, na ile powinny być one konkurencją dla H2020, czy raczej stanowić ich uzupełnienie. Sposobem na synergię jest również podnoszenie potencjału polskich jednostek i firm tak, by one później miały większe szanse w aplikowaniu o granty z H2020.

Zdaniem rozmówczyni PAP warto też, by jednostki naukowe, polskie instytucje i firmy zauważyły, że same też mogą wykorzystać zjawisko synergii i pomagać swoim badaczom w pozyskiwaniu wsparcia z różnych źródeł finansowania. "Wymaga to od instytucji stworzenia odpowiedniej strategii" - komentuje Walczyk-Matuszyk. Zwraca uwagę m.in. na konieczność zaangażowania jednostek w aktywne tworzenie tzw. regionalnych inteligentnych specjalizacji czy wskazywanie naukowcom ścieżki komercjalizacji rozwiązań, w których pomogą środki unijne.

Rozmówczyni PAP dodaje, że efektywna synergia to działania po stronie państwa, ale również Komisji Europejskiej, która reguluje przede wszystkim kwestie związane z dopuszczalnym poziomem pomocy publicznej czy audytem implementowanych rozwiązań. Horyzont 2020 nie stanowi pomocy publicznej, stąd poziomy dofinansowania projektów dla przedsiębiorstw wynoszą 70 lub 100 proc. kosztów kwalifikowanych. Fundusze strukturalne nie są już tak atrakcyjne. Odmienne są również wymagania konkursowe czy kryteria ewaluacji, a nawet to, w jakim języku składane są aplikacje (do H2020 wnioski składa się w języku angielskim).

Jak poinformowała Walczyk-Matuszyk, Ministerstwo Rozwoju we współpracy z partnerami, w tym m.in. KPK PB UE, rozpoczęło już działania na rzecz implementacji synergii.

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

lt/ agt/ mrt/