Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
24.07.2016 aktualizacja 24.07.2016

Pałac iliryjskich władców sprzed ponad 2 tys. lat znaleźli polscy archeolodzy

Pierwszy znany pałac należący do iliryjskich królów odkryli w Czarnogórze warszawscy archeolodzy. "To wielkie i kardynalne odkrycie, które skokowo poszerza wiedzę na temat funkcjonowania władzy królewskiej na obszarze Ilirii" - wyjaśnia PAP prof. Piotr Dyczek.

Czarnogórskie Rhizon wpisało się trwale w historię starożytnego Rzymu. Tutaj ustanowiła stolicę królowa Teuta, za której przyczyną wybuchła w 229 r. p.n.e. tzw. pierwsza wojna iliryjska. Badacze z Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczęli tam wykopaliska w w 2000 r. Do tej pory ich praca pozwoliła zrewidować m.in. poglądy historyków dotyczące kolejności panowania władców iliryjskich. Panowanie króla Ballajosa przesunięto sto lat wstecz – władca nie był sukcesorem królowej Teuty, ale jej poprzednikiem.

Ostatnie, lipcowe prace skupiły się na reprezentacyjnej części miasta, która jest jednocześnie najbardziej wyniesiona w terenie. Archeolodzy odkryli tam monumentalne budowle pochodzące z III wieku p.n.e. Pierwszy zespół powstał przed 260 r. p.n.e., drugi po 250 r. p.n.e.

"Wszystkie uzyskane przez nas dane wskazują, że odkryliśmy hellenistyczny kompleks pałacowy władców Rhizon. Są to pierwsze odkryte tego typu budowle na obszarze Ilirii, które mogły należeć do króla Ballajosa i Teuty. Dotychczas nie wiedzieliśmy nawet, czy istniały takie budowle" - podkreśla prof. Dyczek.

"Lokalizacja budowli, ich skala, plan, a przede wszystkim użyte do ich wzniesienia techniki budowlane są całkowicie niezwyczajna i wyjątkowe, jeśli porównać je z dotychczas znanymi przykładami architektury iliryjskiej, także budowlami już odkrytymi przez nas w Risan. Wydaje się, że odsłoniliśmy miejsce znane z przekazów antycznych. To rzadki przypadek w archeologii. Najczęściej nie jesteśmy w stanie wskazać konkretnego miejsca ważnych wydarzeń, np. dokładnego miejsca śmierci Cezara" - wyjaśnia prof. Dyczek.

Badacz zaznacza, że niewiele jest rozpoznanych pałaców, które należały do hellenistycznych władców, mimo że wykonywano je dla znanych i wielkich dynastii. Znane są też pojedyncze przykłady mniejszych pałaców, ale nie z obszaru Ilirii.

"Wydaje się, iż odsłoniliśmy budowle kompleksu pałacowego należącego do przynajmniej dwóch różnych królów" - dodaje archeolog.

Fragmenty reliktów pierwszego pałacu archeolodzy opisują w następujący sposób: była to obszerna sala w postaci megaronu z paleniskiem umieszczonym w centralnym punkcie. W fundamencie paleniska naukowcy odkryli ofiarę, składającą się ze skarbu 30 monet. Na osi paleniska, po jego obu stronach stały marmurowe kolumny. W pomieszczeniu znajdowały się fragmenty luksusowych stołowych naczyń hellenistycznych. Obok megaronu mieściły się magazyny amfor, a przed megaronem starannie wybrukowany plac i odcinek drogi.

Zdaniem prof. Dyczka budowla została spalona w czasie gwałtownego ataku. W rumowisku znaleziono ołowiane pociski do proc, co ma dodatkowo poświadcza taką wersję wydarzeń.

Na gruzach pierwszego pałacu wzniesiono wkrótce kolejny. Dawny megaron przerobiono na kuchnię lub salę bankietową nowego kompleksu pałacowego. Jego ściany wzniesiono z dużych, starannie boniowanych bloków wapienia, łączonych między sobą z zastosowaniem greckiej techniki anathyrosis. Boniowanie to technika polegająca na ozdabianiu lica muru poprzez wyraźne zaznaczenie krawędzi poszczególnych ciosów kamiennych. Prof. Dyczek uważa budowniczowie przykładali wielką wagę do estetycznej strony tej budowli.

Budowla była wewnątrz podzielona na przynajmniej trzy pomieszczenia. Najpierw podłogi wykonano z płaskich płyt wapienia, a później w jednym z nich zastąpiono wapienie drobnymi, przesianymi otoczakami, tworząc rodzaj mozaiki podłogowej. Do budowli prowadziły szerokie wejścia. Zamykano je drewnianymi wrotami. Podobnie jak w ubiegłym roku, również i w tym odkryto fragmenty dwóch dużych kołatek. Jedno z wejść ozdobiono wykonanymi z delikatnej zaprawy framugami oraz wymodelowanymi w zaprawie półkolumnami.

Budowla pałacowa niestety została w czasach antycznych zniszczona i zrabowana, a ocalałe resztki murów zrównano z ziemią w początku XX w., kiedy w tej części Rhizon zbudowano... tartak.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ zan/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024