Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
25.10.2016 aktualizacja 25.10.2016

Astronomowie wykonali mapę całego nieba w linii wodoru neutralnego

Astronomowie opracowali mapę rozmieszczenia wodoru neutralnego na całym niebie. Wykorzystali do tego dwa wielkie radioteleskopy: w Niemczech i w Australii – podały instytuty MPIfR oraz ICRAR.

Nowy przegląd nieba o nazwie HI4PI został przeprowadzony przy pomocy 100-metrowego radioteleskopu w Effelsbergu w Niemczech oraz 64-metrowego radioteleskopu w Parkes w Australii. Wykonano go na długości fali wodoru neutralnego – najbardziej rozpowszechnionego pierwiastka we Wszechświecie. Do opracowania mapy całego nieba trzeba było wykonać ponad milion indywidualnych obserwacji obejmujących około 10 milionów punktów na niebie. Zebrano dziesiątki terabajtów danych.

Jak mówi dr Juergen Kerp z Uniwersytetu w Bonn, choć wykrywanie wodoru neutralnego współczesnymi teleskopami jest dość proste, to wykonanie mapy całego nieba jest już poważniejszym osiągnięciem - trzeba bowiem umieć dobrze poradzić sobie z radiowym szumem generowanym w coraz większym stopniu przez naszą cywilizację, np. przez telefony komórkowe, stacje radiowe czy radary, wśród których giną słabe sygnały od gwiazd i galaktyk. W związku z tym projekt wymagał opracowania skomplikowanych algorytmów do oczyszczenia danych z tych szumów. Obróbka danych zajęła dużo więcej czasu niż tysiące godzin czasu użytego na same obserwacje.

Poprzednia mapa tego rodzaju była wykonana w ramach przeglądu Leiden-Argentine-Bonn (LAB) i użyto do niej radioteleskopów klasy 30 metrów. Teraz naukowcy mieli do dyspozycji większe radioteleskopy i nowocześniejsze odbiorniki. Nowa mapa HI4PI jest lepsza od poprzednich wyników - osiągnięto dwukrotnie większą czułość i czterokrotnie lepszą rozdzielczość. Powstała na podstawie danych z przeglądów Effelsberg-Bonn HI Survey (EBHIS) oraz Galactic All-Sky Survey (GASS).

Wodór neutralny (HI) jest podstawowym składnikiem większości obiektów astronomicznych, takich jak gwiazdy, galaktyki czy nawet gromady galaktyk. Atom wodoru składa się z pojedynczego protonu i krążącego wokół niego elektronu, jest najprostszym z pierwiastków. Ma charakterystyczną linię emisyjną na fali o długości 21 cm. Po raz pierwszy zarejestrowano taką emisję z kosmosu w 1951 roku.

Nową mapę nieba zaprezentowały instytuty: niemieckie Max-Planck-Institut fuer Radioastronomie (MPIfR) w Bonn oraz australijski International Centre for Radio Astronomy Research (ICRAR). Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie naukowym „Astropnomy & Astrophysics”. (PAP)

cza/ zan/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024