Nauka dla Społeczeństwa

19.03.2024
PL EN
16.01.2017 aktualizacja 16.01.2017

Odkryto 13 nowych pulsarów gamma

Dzięki pomocy dziesiątek tysięcy wolontariuszy z projektu Einstein@Home, astronomom udało się odkryć 13 nowych pulsarów gamma - poinformował niemiecki Instytut Maxa Plancka ds. Fizyki Grawitacyjnej.

Obliczenia, które pojedynczemu komputerowi zajęłyby ponad tysiąc lat, udało się przeprowadzić w ciągu roku dzięki obliczeniom rozproszonym wykonywanym przez komputery osób, które zgłosiły swój udział w projekcie Einstein@Home. Dziesiątki tysięcy wolontariuszy z całego świata udostępniło moc obliczeniową swoim komputerów do prowadzenia badań naukowych.

Wykorzystując ten potencjał, międzynarodowy zespół naukowców poszukiwał periodyczności w 118 źródłach zarejestrowanych przy pomocy pracującego w kosmosie obserwatorium Fermi. Są to źródła o nieznanej naturze. W przypadku 13 z nich udało się dzięki obliczeniom odkryć obecność obracających się gwiazd neutronowych.

„Odkryliśmy tak wiele nowych pulsarów z trzech głównych powodów: olbrzymia moc obliczeniowa dostarczona przez Einstein@Home, opracowanie nowatorskich i bardziej wydajnych metod poszukiwań oraz użycie nowych danych Fermi-LAT. Wszystkie te czynniki razem umożliwiły uzyskanie niespotykanej czułości w naszym dużym przeglądzie ponad 100 źródeł” - wyjaśnił dr Colin Clark, pierwszy autor publikacji, która ukazała się w „The Astrophysical Journal”.

Pulsary to szybko obracające się gwiazdy neutronowe. Mają rozmiary rzędu 10-20 kilometrów i są ekstremalnie gęstymi pozostałościami po wybuchach supernowych. Najczęściej kojarzymy je z pulsarami radiowymi, ale obserwowane są też pulsary gamma. Tych drugich astronomowie znają znacznie mniej. Znalezienie periodycznych pulsacji źródeł gamma jest bardzo trudne. Zwykle rejestrowanych jest jedynie 10 fotonów dziennie przy pomocy Large Area Telescope (LAT) pracującego na pokładzie kosmicznego obserwatorium Fermi. Aby wykryć periodyczności, potrzebne są analizy danych z wielu lat, w trakcie których pulsar mógł obrócić się miliardy razy. Takie analizy wymagają bardzo dużych mocy obliczeniowych komputerów.

Wcześniejsze podobne obliczenia „na ślepo” pozwoliły odkryć 37 pulsarów gamma w danych z Fermi-LAT. Wszystkie odkrycia metodą obliczeń „na ślepo” w ciągu ostatnich czterech lat zostały dokonane dzięki Einstein@Home (21 pulsarów gamma).

Projekt Einstein@Home opiera się na zaangażowaniu wolontariuszy – internautów z całego świata. Udostępniają oni nieużywany czas pracy swoich domowych komputerów do wykonywania obliczeń w celu badań naukowych.

Einstein@Home działa od 2005 roku, wykorzystując platformę BOINC – rozwiązanie pierwotnie powstałe dla potrzeb innego projektu obliczeń rozproszonych, SETI@home. Do tej pory w projekcie Einstein@Home wzięło udział ponad 440 tysięcy wolontariuszy. Łączna moc obliczeniowa komputerów to 1,6 petaflops, co dałoby pozycję w top 60 listy najpotężniejszych superkomputerów na świecie. Projekt analizuje dane z detektorów fal grawitacyjnych LIGO i Virgo w poszukiwaniu nieznanych, szybko rotujących gwiazd neutronowych. Od 2009 roku dodatkowo analizowane są dane z radioteleskopów, dotyczące pulsarów radiowych (w sumie w ramach projektu odkryto 55 pulsarów radiowych). Poszukiwania pulsarów gamma rozpoczęły w się z kolei w 2011 roku (łącznie 21 odkrytych pulsarów gamma). (PAP)

cza/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024