USA/Zmarł uczestnik ostatniej wyprawy na Księżyc Eugene Cernan

Eugene Cernan spędził łącznie 556 godzin i 15 minut w kosmosie, w tym ponad 73 godziny na powierzchni Księżyca. Zapisał się w historii jako astronauta misji Apollo, ostatni człowiek, który chodził po powierzchni Księżyca. Był także drugim w historii Amerykaninem, który odbył spacer w przestrzeni kosmicznej.

Urodził się 14 marca 1934 roku w Chicago w Illinois. Szkołę średnią ukończył w Maywood w Illinois, a studia z inżynierii elektrycznej odbył na Purdue University (ukończone w 1956 r.), później uzyskał stopień magistra z inżynierii aeronautycznej na U.S. Naval Postgraduate School w Monterey w Kalifornii. Po ukończeniu nauki rozpoczął treningi lotnicze w wojsku i został przydzielony do bazy lotniczej marynarki wojennej w Miramar w Kalifornii. Odbył łącznie ponad 5000 godzin lotów, w tym ponad 4800 godzin w odrzutowcach i ponad 200 lądowań na lotniskowcach.

Astronautą został w październiku 1963 roku, w ramach 14-osobowej grupy wybranej w rekrutacji przeprowadzonej przez NASA. Jego pierwszym lotem w kosmos była misja Gemini 9. Pełnił w niej rolę pilota podczas trzydniowego lotu, który rozpoczął się 3 czerwca 1966 roku. Cernan odbył spacer kosmiczny trwający ponad dwie godziny.

Później pełnił rolę pilota rezerwowego dla misji Gemini 12 i rezerwowego pilota modułu księżycowego dla misji Apollo 7. Jego drugi lot w kosmos nastąpił jednak dopiero w dniach 18-26 maja 1969 roku w ramach misji Apollo 10. Był to finalny test przed historyczną misją Apollo 11 (pierwszym załogowym lądowaniem na Księżycu). Eugene Cernan był pilotem modułu księżycowego w ramach misji Apollo 10. Celem lotu nie było jednak lądowanie na powierzchni Srebrnego Globu, a jedynie ostateczny test przed kolejną misją.

Cernan był rezerwowym dowódcą dla misji Apollo 14, ale lądowanie na Księżycu odbył dopiero w ramach misji Apollo 17. Był to ostatni załogowy lot na Księżyc, a dzięki temu, że Eugene Cernan na końcu wszedł do statku kosmicznego przed lotem powrotnym, został ostatnim człowiekiem, który chodził po Księżycu. Misja Apollo 17 trwała od 6 do 19 grudnia 1972 r. Cernan był dowódcą tej misji. Była to najdłużej trwająca załogowa misja księżycowa (301 godzin i 15 minut), obejmująca najdłuższe działania astronautów na powierzchni Srebrnego Globu wykonywane poza statkiem (22 godziny i 6 minut). Przywiozła na Ziemię najwięcej próbek gruntu księżycowego (110,52 kg) i spędziła najwięcej czasu na orbicie księżycowej (147 godzin i 48 minut).

We wrześniu 1973 r. Cernan został asystentem kierownika programu Apollo w Johnson Space Center. Uczestniczył m.in. w planowaniu wspólnej misji amerykańsko-radzieckiej Apollo-Sojuz i brał udział w negocjacjach amerykańsko-radzieckich. W 1976 roku przeszedł na emeryturę po ponad 20 latach służby w amerykańskiej marynarce wojennej. Zakończył wtedy także pracę w NASA.

Później pracował w prywatnych firmach, a w 1981 r. założył swoją własną (The Cernan Corporation) oraz był telewizyjnym komentatorem zagadnień związanych z pierwszymi lotami wahadłowców.

W 1999 roku opublikował wspomnienia w książce pt. „The Last Man on the Moon” („Ostatni człowiek na Księżycu”). Na jej podstawie powstał później film o tym samym tytule

Ceran został wyróżniony wieloma odznaczeniami, w tym m.in. od NASA, od marynarki wojennej, Złotym Medalem Międzynarodowej Federacji Astronautycznej i licznymi innymi wyróżnieniami. Otrzymał także doktoraty honoris causa kilku uczelni.

Był członkiem Amerykańskiego Towarzystwa Astronautycznego, Towarzystwa Pilotów Eksperymentalnych, Tau Beta Pi (Narodowe Towarzystwo Inżynieryjne), Sigma Xi (Narodowe Towarzystwo Badań Naukowych), Phi Gamma Delta (National Social Fraternity) oraz Klubu Odkrywcy (Explorer’s Club).

Eugene Cernan był żonaty z Janą Nanną Cernan, miał trzy córki oraz dziewięcioro wnuków. (PAP)

cza/ dmi/ agt/