Supernowa z 1987 roku po 30 latach
Kilka obserwatoriów naziemnych i kosmicznych wykonało zdjęcia pozostałości po supernowej, która w 1987 roku wybuchła w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiadującej z naszą. Rocznicowe zdjęcia pokazują obecny stan obiektu – informują NASA oraz National Radio Astronomy Observatory (NRAO).
Supernowa SN 1987A była najbliższą obserwowaną od czasów wynalezienia teleskopu. Odległość do niej to 163 tysiące lat świetlnych. Jest najlepiej poznanym obiektem tego typu, jej badania zrewolucjonizowały naszą wiedzę o wybuchach gwiazd masywnych.
Naukowy postanowili na 30. rocznicę wybuchu zaprezentować nowe zdjęcia pozostałości po SN 1987A na różnych długościach fali. Użyto danych z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra i sieci radioteleskopów ALMA.
Teleskop Hubble’a znalazł się na orbicie kilka lat po wybuchu supernowej, ale przez cały okres użytkowania wielokrotnie służył do śledzenia ewolucji obiektu. Uzyskano nim m.in. pierwsze zdjęcia w dużej rozdzielczości pokazujące pierścień wokół gwiazdy, która wybuchła. Okazało się, że pierścień ten składa się z materii wyrzuconej 20 tysięcy lat przed wybuchem supernowej.
Wybuch rozświetlił pierścień, który później słabł, aż do momentu, gdy w roku 2001 fala uderzeniowa z wybuchu supernowej dotarła do wewnętrznej części pierścienia, rozgrzewając gaz i powodując jego świecenie w zakresie rentgenowskim. Do obserwacji w tym zakresie służy Obserwatorium Rentgenowskie Chandra. Zaczęło ono badania pozostałości po supernowej krótko po umieszczeniu na orbicie w 1999 roku. W latach 1999-2013 obserwowano stopniowe pojaśnienie emisji rentgenowskiej z pierścienia. Później, do roku 2015, jasność się ustabilizowała.
Astronomowie badają też pozostałość po SN 1987A na falach radiowych o długości milimetrowej i submilimetrowej, m.in. przy pomocy olbrzymiej sieci radioteleskopów ALMA, znajdującej się w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO). Sieć została zainaugurowana w 2013 r., ale wstępne obserwacje zaczęła nieco wcześniej. Pozostałość po supernowej po raz pierwszy obserwowano tym instrumentem w 2012 roku.
Pod adresem http://www.spacetelescope.org/videos/heic1704a/ można znaleźć film złożony ze zdjęć z kolejnych lat, pokazujący zmiany, jakie zachodziły w pozostałości po supernowej. (PAP)
cza/ mrt/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
