Gowin: chcemy dać doktorom możliwość kierowania zespołami

W Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego trwają prace nad tzw. Ustawą 2.0, czyli nową ustawą o szkolnictwie wyższym. W środę w Warszawie minister nauki i szkolnictwa wyższego, wicepremier Jarosław Gowin spotkał się z przedstawicielami Krajowej Reprezentacji Doktorantów (KRD), by porozmawiać o planowanych reformach.

Doktoranci zaprezentowali ministrowi swój pomysł na reformy nauki związane przede wszystkim z kształceniem doktorantów. Wśród rozwiązań proponowanych przez młodych badaczy są m.in. trzy ścieżki dotarcia do doktoratu, powszechne stypendia doktoranckie czy umiędzynarodowienie nauki. Gowin zwrócił uwagę, że pomysły resortu są w bardzo wielu, zwłaszcza kluczowych aspektach, zbieżne z propozycjami KRD.

Szef resortu nauki zapowiedział, że w nowej ustawie zmieniona będzie klasyfikacja dyscyplin. "W przyszłości będzie około 40 dyscyplin naukowych, znacznie szerszych niż obecnie" - powiedział i dodał, że zbyt wąski podział na dyscypliny jest utrudnieniem dla osób prowadzących prace o charakterze interdyscyplinarnym.

Zmienią się też zasady ewaluacji. Kategorie będą nadawane nie jednostkom organizacyjnym uczelni (np. wydziałom), ale dyscyplinom. Podał przykład, że na Uniwersytecie Jagiellońskim na czterech wydziałach jest kierunek kulturoznawstwo. Dziś każdy jest parametryzowany osobno. "W następnej parametryzacji w 2021 r. będziemy poziomo daną dyscyplinę ewaluować" - poinformował.

Minister wyjaśnił, że zmiany te są o tyle istotne dla doktorantów, że w nowej ustawie uprawnienia do nadawania stopni naukowych powiązane będą z kategorią, jaką uczelnia ma w danej dyscyplinie. Skala ewaluacji ma mieć pięć stopni: A+, A, B+ (to nowa kategoria), B oraz C. Uczelnia z kategorią A+ lub A w danej dyscyplinie będzie miała uprawnienia do habilitacji. Z kategorią co najmniej B+ będzie można doktoryzować. Uprawnień do nadawania stopnia doktora nie będą miały zaś uczelnie z kategorią B albo C w danej dyscyplinie. "Musimy podnieść standardy" – podkreślił Gowin.

Przypomniał, że jego resort planuje zapisać w ustawie trzy ścieżki dojścia do stopnia doktora: szkoły doktoranckie, doktorancki grant promotorski oraz doktorat z wolnej stopy. "Podobnie jak wy uważamy, że należy zlikwidować niestacjonarne studia doktoranckie" - powiedział szef resortu nauki zwracając się do przedstawicieli KRD.

"Szkoły doktoranckie mają być z definicji interdyscyplinarne" - powiedział Gowin. Dodał, że we wszystkich dyscyplinach, które dana szkoła doktorancka będzie obejmować, uczelnia musi mieć kategorię nie niższą niż B+. "Szkoły doktorskie będą funkcjonować w poprzek struktury wydziałowej" - wyjaśnił. Uprawnienia do nadawania stopnia doktora będą więc przypisane całej uczelni lub instytutowi PAN. "W przypadku instytutów badawczych chcemy, aby były one w przyszłości afiliowane przy uczelniach i pozbawione prawa do nadawania stopni" - zapowiedział minister.

"Każdy doktorant w szkole doktorskiej ma otrzymywać stypendium" - zaznaczył. Gowin zapowiedział też, że będzie weryfikacja postępu doktoranta w jego pracach. Po dwóch latach doktorant stanie przed komisją, w której skład wejdą również osoby spoza uczelni. Od oceny komisji będzie uzależniona możliwość kontynuowania prac oraz wysokość stypendium.

Jeśli chodzi o drugą ścieżkę dojścia do doktoratu, ma to być doktorancki grant promotorski. Przyznawany ma być on na 6 lat w drodze konkursu Narodowego Centrum Nauki. A osoba, która grant uzyska, będzie zatrudniana na stanowisku co najmniej asystenta na uczelni. "Doktorant w ramach tej ścieżki powinien już kierować swoim zespołem" - powiedział Gowin.

"Zachowując habilitację, chcemy dać podstawowy element statusu samodzielnego pracownika naukowego - czyli możliwość kierowania własnym zespołem - już doktorom" - powiedział.

Aby zostać doktorem - jak mówił minister - trzeba będzie mieć na koncie publikację co najmniej jednego artykułu w recenzowanym czasopiśmie ze zmodyfikowanej listy ministerstwa lub jednej książki z wydawnictw certyfikowanych przez resort. "Chcemy zrezygnować z tego +rekordu świata+, jaki biją polscy naukowcy jeżeli chodzi o liczbę czasopism naukowych" - powiedział szef MNiSW.

Do obrony doktoratu potrzebne będą cztery recenzje, w tym co najmniej trzy pozytywne. Poza tym doktorant będzie musiał uzyskać z instytucji zewnętrznej certyfikat potwierdzający znajomość języka obcego na poziomie C1.

Ministerstwo natomiast - choć wcześniej się do tego przymierzało - nie planuje wprowadzać obowiązku, by zajęcia dla doktorantów były prowadzone w języku angielskim. "Ale do umiędzynarodowienia będziemy zachęcać" - powiedział szef resortu nauki.

Gowin zaznaczył też, że w nowej ustawie nie będzie wprowadzony zakaz zatrudniania doktora, który obronił się na danej uczelni. "Będziemy jednak tworzyć zachęty do mobilności" - powiedział.

Pytany o rolę doktorantów w organach kolegialnych i zarządzaniu uczelnią, wicepremier powiedział: "Przewidujemy wzrost znaczenia organów jednoosobowych kosztem uprawnień ciał kolegialnych". Ministerstwo skłania się ku temu, aby poszerzyć kompetencje rektora i zmienić tryb jego wyboru.

Gowin powiedział, że jemu najbardziej odpowiadałby tryb, który zakłada, że senat uczelni (wybierany przez wspólnotę akademicką) wybierałby radę uczelni, a ona - w trybie konkursu wybierałaby rektora.

W ministerstwie jednak rozważany jest też pomysł, by zmienione zostały kompetencje konwentu uczelni, który mógłby nominować kandydatów na rektorów. A rektorów - w zależności od statutu uczelni - wyłanialiby albo elektorzy, albo senat uczelni.

Projekt założeń nowej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym ma być przedstawiony we wrześniu podczas Narodowego Kongresu Nauki w Krakowie.

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

lt/ agt/