Rak płuca związany z zanieczyszczeniem powietrza, potwierdzają badania

Jak podkreślają autorzy pracy, w większości krajów rozwiniętych liczba nowych zachorowań na raka płuca uległa w ostatnich latach stabilizacji. Specjaliści odnotowali jednak istotną zmianę w rozpowszechnieniu histologicznych podtypów nowotworu. Znacznie wzrasta liczba zachorowań na tzw. gruczolakoraka, czemu towarzyszy spadek liczby nowych przypadków tzw. płaskonabłonkowego raka płuca (np. w USA z 40 proc. wszystkich raków płuca do 20-25 proc.).

Rak płaskonabłonkowy jest przeważnie skutkiem palenia papierosów. Natomiast gruczolakoraki są szczególnie częste u kobiet (co niektórzy wiążą ze wzrostem liczby pań palących papierosy) oraz u osób niepalących. Gruczolakoraki płuca są o tyle niebezpieczne, że szybko mogą dawać przerzuty.

Część ekspertów wskazuje, że wzrost zachorowań na ten podtyp raka płuca ma związek m.in. z zanieczyszczeniem powietrza. Jednak na przykład w 18. edycji znanego amerykańskiego przewodnika po medycynie wewnętrznej Harrison\'s Principles of Internal Medicine (z 2012 roku) usunięto zanieczyszczenie powietrza z listy czynników ryzyka raka płuca.

Naukowcy pod kierunkiem dr. Ole Raaschou-Nielsena z Centrum Badawczego Duńskiego Towarzystwa Onkologicznego w Kopenhadze przeanalizowali dane zebrane w ramach wieloletniego europejskiego studium dotyczącego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie - European Study of Cohorts for Air Pollution Effects (ESCAPE). Były to wyniki 17 europejskich badań nad związkiem tych zanieczyszczeń z rakiem płuca.

Łącznie objęły one blisko 313 tys. pacjentów z 12 miast w dziewięciu państwach Europy. W ciągu blisko 13 lat wykryto 2 095 przypadków raka płuca.

Analiza ujawniła, że istnieje związek między rakiem płuca a zanieczyszczeniem powietrza pyłami drobnymi w okolicy zamieszkania. Był on silniejszy dla osób dłużej mieszkających w miejscu występowania zanieczyszczeń.

Obecność cząstek mniejszych niż 10 mikrometrów (w stężeniu 10 mikrogramów na 1 metr sześcienny) miała też związek z wyższym ryzykiem – o 22 proc. – zachorowania na raka płuca bez względu na jego podtyp. Natomiast zanieczyszczenie pyłami drobnymi – o średnicy cząstek mniejszej niż 10 mikrometrów i mniejszej niż 2,5 mikrometra - zwiększało zwłaszcza ryzyko zachorowania na gruczolakoraka - o ponad 50 proc.

Z dotychczasowych badań wynika, że cząstki o średnicy poniżej 10 mikrometrów akumulują się głównie w górnych drogach oddechowych, podczas gdy cząstki poniżej 2,5 mikrometra nawet w najgłębszych partiach płuc.

Jednym z głównych źródeł tych pyłów są spaliny samochodowe (silniki Diesla), ale mimo to analiza nie wykazała, by intensywność ruchu samochodowego na ulicy najbliższej miejsca zamieszkania czy wzrost ruchu zmotoryzowanego w okolicy miały wyraźny związek ze wzrostem zachorowań na raka płuca.

Autorzy pracy uwzględnili w analizie dane na temat palenia papierosów, które ciągle jest najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na ten nowotwór.

„To duże, wieloośrodkowe badanie wskazuje na istnienie związku między ekspozycją na zanieczyszczenia stałe w powietrzu a częstością zachorowania w Europie na raka płuca, zwłaszcza na gruczolakoraka. Potwierdza to wyniki dotychczasowych badań epidemiologicznych na ten temat” – komentuje dr Raaschou-Nielsen.

W komentarzu odredakcyjnym do artykułu japońscy naukowcy - dr Takashi Yorifuji z Uniwersytetu w Okayama oraz dr Saori Kashima z Uniwersytetu w Hiroszimie - podkreślają, że choć ryzyko raka płuca związane z zanieczyszczeniem powietrza jest znacznie niższe niż ryzyko związane z paleniem papierosów, na ten pierwszy czynnik narażeni jesteśmy wszyscy. Dlatego może on mieć całkiem spory wpływ na zdrowie publiczne.

Do pyłów, które są najbardziej szkodliwe dla zdrowia naukowcy zaliczają cząstki zawierające związki metali ciężkich (arsenu, ołowiu, kadmu, niklu i rtęci). Część z nich ma właściwości mutagenne lub kancerogenne (rakotwórcze). Działanie rakotwórcze mogą też wykazywać cząstki zawierające ciężkie węglowodory pierścieniowe. (PAP)

jjj/ agt/