Nowoczesne badania polskich archeologów w Kolorado

„Tym razem skupiliśmy się na niezadokumentowanej wcześniej części stanowisk z zespołu osadniczego kultury Pueblo z XIII wieku. Do tej pory dla tych miejsc istniały jedynie schematyczne plany sprzed kilkudziesięciu lat. Nasza ekspedycja wykonała szczegółowe rysunki, fotografie – również w technice fotogrametrii. Dodatkowo, na wybranych stanowiskach zastosowaliśmy nieinwazyjną metodę geofizyczną” – wyjaśnia PAP szef projektu dr Radosław Palonka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Badaczom udało się zadokumentować osiem kolejnych stanowisk.

Badania te mają bardzo duże znaczenie dla poznania faktycznej wielkości badanych osad, których pozostałości w postaci kamiennej architektury dzisiaj widoczne są w większości tylko w niszach skalnych, znajdujących się w stromych ścianach kanionów. Dzięki pracy krakowskich archeologów okazało się, że dotychczasowy pogląd na ich temat należy poddać korekcie.

„Zwłaszcza badania geofizyczne wykazały, że zasięg osad w skupisku osadniczym wokół Castle Rock Pueblo nie ograniczał się jedynie do wnętrz nisz i alków skalnych, ale duża część osad znajdowała się także poza wnętrzami nisz skalnych, na stokach lub małych wypłaszczeniach. Obszar niektórych z nich bywał w rzeczywistości prawie dwukrotnie większy niż zasięg widocznych dzisiaj ruin” – mówi dr Palonka.

Tegoroczny sezon przyniósł także odkrycie licznych przykładów sztuki naskalnej, w tym malowideł i petroglifów, nieznanych wcześniej archeologom amerykańskim i służbie parku Canyons of the Ancients National Monument, gdzie prowadzone są badania. Wśród nich są przedstawienia ze stanowiska The Gallery w Rock Creek Canyon ukazujące trójkątne i trapezoidalne postacie malowane białym i czerwonym kolorem z rękoma spuszczonymi wzdłuż tułowia lub wzniesionymi do góry w geście tzw. oranta. Jedna z postaci ma słabo zachowany pióropusz, który archeolodzy ujrzeli dopiero po analizie zdjęć za pomocą programów graficznych i odpowiednich filtrów.

„Przedstawienia trójkątnych i trapezoidalnych postaci są charakterystyczne dla kultury Pueblo z tzw. okresu Wyplataczy Koszyków (ok. 500 p.n.e. - 700 n.e.), a interpretowane są często jako przedstawienia szamanów” – informuje szef projektu.

W ostatnim dniu badań obok jednego ze stanowisk odkryto cały skalny panel z przedstawieniami geometrycznymi, m.in. spiralami, liniami czy prostokątnymi wgłębieniami. Charakterystyczne są w tym miejscu podłużne, głębokie nacięcia przez niektórych badaczy amerykańskich uważane za miejsca ostrzenia siekier. Jednak zdaniem jednego z uczestników ekspedycji – doktoranta Jakuba Nawrota są to ślady po ostrzeniu narzędzi, które mogły służyć do wykonywania petroglifów.

W tym roku krakowscy badacze zapuścili się również w obszar znajdujący się kilkanaście kilometrów poza ich koncesją badawczą. Na zaproszenie amerykańskiego archeologa Vince\'a McMillana przeprowadzili badania geofizyczne w obrębie stanowiska, którego charakterystycznym elementem jest wysoki na kilka i długi na ponad 126 metrów skalny klif prawie w całości pokryty petroglifami i w niektórych miejscach - malowidłami.

„Badania geofizyczne miały odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, czy pod powierzchnią ziemi znajdują się ślady konstrukcji i budynków, ponieważ bardzo zastanawiającym jest fakt istnienia ogromnej ilości przykładów petroglifów datowanych na różne okresy i jednocześnie brak śladów osadnictwa (nawet najmniejszych zabytków) na powierzchni ziemi. Wstępne analizy dały odpowiedź pozytywną i być może w przyszłym roku w najbardziej obiecujących miejscach przeprowadzimy wykopaliska” – relacjonuje archeolog.

Wyjazd na badania do Kolorado był okazją dla krakowskich studentów do poznawania współczesnej kultury Indian Pueblo, potomków badanych przez nich kultur sprzed 800 lat oraz historii i zwyczajów innych plemion z Południowego Zachodu USA. Żacy odwiedzili rezerwat Indian Ute, który położony jest kilka kilometrów od terenu badań. Członkowie polskiej ekipy badawczej uczestniczyli w uroczystościach plemiennych oraz wzięli udział w projekcie koedukacyjnym z uczniami szkoły średniej znajdującej się w rezerwacie.

Studenci uczestniczyli również w szkoleniach z zakresu analizy i sposobów konserwacji oraz przechowywania zabytków archeologicznych w laboratoriach ośrodka archeologicznego Crow Canyon Archaeological Center oraz Bureau of Land Management, które współpracują przy polskim projekcie.

Szczegółowe informacje o badaniach Polaków w USA dostępne są na stronie http://www.sandcanyon.pl/ .   

PAP -  Nauka w Polsce, Szyomon Zdziebłowski

szz/ tot/ mrt/