Raport: Akademickie Biura Karier niewystarczająco efektywne

Raport udostępniło we wtorek Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).

Jak wynika z raportu, na 442 polskich uczelniach działa 346 Akademickich Biur Karier (ABK). Ich liczba jest jednak orientacyjna, bo - jak napisano w dokumencie - na niektórych uczelniach trudno wyznaczyć precyzyjną granicę między biurami karier a jednostkami, które biurami karier już nie są.

Okazuje się, że najczęstszą formą działalności biur karier jest pozyskiwanie i udostępnianie ofert pracy oraz staży i praktyk. Zajmuje się tym ponad 98 proc. z nich. Jednak nie jest to jedyne zadanie tych placówek. Prawie 87 proc. aktywnie zajmuje się poradnictwem zawodowym, 79 proc. organizuje szkolenia na temat poruszania się po rynku pracy, a niewiele mniej - 73 proc. - szkoli studentów z miękkich umiejętności i kompetencji.

Akademickie Biura Karier od niedawna badają też losy absolwentów, w ramach wprowadzonego w 2011 r. obowiązku prowadzenia przez uczelnie monitoringu karier zawodowych absolwentów. Obecnie około 88 proc. biur prowadzi takie badania – mają one służyć podnoszeniu jakości kształcenia na uczelniach. "Stosowanie różnych metodologii powoduje, że uzyskanie obiektywnych i porównywalnych informacji o sytuacji absolwentów na rynku pracy, które byłyby przydatne np. dla kandydata na studia, jest trudne. Na dodatek, absolwenci rzadko wypełniają wysłane im przez uczelnie ankiety" – mówi Rzecznik Praw Absolwenta Bartłomiej Banaszak.

Bardzo ważnym aspektem działalności ABK jest poradnictwo zawodowe i edukacyjne. "Tak jest w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, gdzie biura karier zakorzeniły się najlepiej. Badają, jakie kompetencje ma student, pomagają mu w nakreśleniu kariery zawodowej oraz poruszaniu się po rynku pracy. To jest spektrum działań, które biuro karier powinno realizować przede wszystkim" – podkreśla Banaszak.

Biura karier cierpią jednak na braki kadrowe, które mocno ograniczają możliwości efektywnej działalności, m.in. w zakresie poradnictwa. Z raportu wynika, że w 45 proc. biur karier zatrudniony jest tylko jeden pracownik etatowy, a w prawie 10 proc. z nich nie jest zatrudniony żaden pracownik etatowy. Część biur karier uzupełnia braki kadrowe nawiązując stałą współpracę ze specjalistami z zewnątrz. W rekordowym przypadku biuro angażowało 57 współpracowników, zajmujących się np. poradnictwem zawodowym lub psychologicznym. "Niepokojące wyniki dotyczą także kwestii doskonalenia zawodowego. Pracownicy prawie połowy biur karier nie uczestniczyli w ciągu dwóch lat w żadnej formie szkolenia służącej doskonaleniu zawodowemu" - czytamy w raporcie. Pracownicy ponad trzech czwartych biur karier są delegowani do innych zadań, niezwiązanych z działalnością ABK.

Obok niedoborów kadrowych, problemem ograniczającym efektywność biur karier są kwestie finansowe. Obecnie ABK są finansowane przede wszystkim z budżetu uczelni. Przy zakładaniu nowych pomocne są środki z Funduszu Pracy. W latach 2002-2005 zakładanie nowych biur karier zostało wsparte w ramach „Pierwsza praca”. W 2013 r. 35 ABK realizowało też projekty finansowane z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. "Brak wystarczających środków wiąże się z ograniczeniem oferty szkoleniowej dla studentów oraz niemożnością udziału w różnych formach doskonalenia zawodowego, w tym nawet konferencjach" - napisano w raporcie.

Rzecznik Praw Absolwenta zwraca również uwagę, że biura karier są w niewłaściwie usytuowane w systemie zapewniania jakości kształcenia. Brakuje m.in. spójnych oczekiwań Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA) wobec biur karier. Dlatego - jak zaznaczono w raporcie - należy rozważyć wprowadzenie do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym przepisu, który w jednoznaczny sposób zwiąże akademickie biura karier z systemem instytucji szkolnictwa wyższego. Z kolei PKA powinna uspójnić oczekiwania pod adresem akademickich biur karier.

We wtorek resort nauki zapowiedział, że w najbliższym czasie najlepsze Akademickie Biura Karier mogą uzyskać 50 mln zł z pierwszego przeznaczonego dla nich konkursu ogłoszonego w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020. "Konkurs będzie finansowany w nowej perspektywie finansowej UE w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój - POWER. Zostanie ogłoszony po zaakceptowaniu przez Komisję Europejską POWER-a, co stanie się na przełomie 2014/2015 roku" - poinformowało PAP biuro prasowe MNiSW.

"Akademickie Biura Karier mają ważną rolę do spełnienia w tworzeniu i wzmacnianiu więzi między uczelniami, studentami i rynkiem pracy. Nowy konkurs, ogłoszony specjalnie dla nich, pozwoli im na szybszy, aktywny rozwój" – podkreśla minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Lena Kolarska-Bobińska.

Raport Rzecznika Praw Absolwenta oparto na wynikach badania ankietowego przeprowadzonego w lutym i marcu 2014 r. Przeprowadzono w nim 209 ankiet, przy przyjętej liczbie 346 akademickich biur karier w całym kraju.

Rzecznika Praw Absolwenta powołuje minister nauki i szkolnictwa wyższego. Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym usytuowany jest przy Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a do jego zadań należy rekomendowanie rozwiązań i koncepcji legislacyjnych, zmierzających do skracania ścieżki wejścia na rynek pracy absolwentom szkół wyższych.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/