Najstarsze szczątki rodzaju Homo mają nawet 2,8 mln lat

Skamieniałą żuchwę z pięcioma zębami znaleziono w Etiopii, w regionie Afar, okolicy nazywanej Ledi-Geraru w 2013 r. W katalogach figuruje pod numerem LD 350-1.

Teraz okazuje się, że jest to najstarsza znana pozostałość rodzaju Homo. Jak ustalono, kość ma od 2,75 do 2,8 mln lat i jest starsza od dotychczas znanych szczątków Homo o ok. 400 tys. lat.

Jej wieku naukowcy nie określili bezpośrednio. Za pomocą analiz izotopowych ustalili jednak wiek warstw popiołów wulkanicznych, leżących bezpośrednio powyżej i poniżej skamieniałości. W ten sposób wskazali najwcześniejszy i najpóźniejszy okres, w którym mógł żyć interesujący ich osobnik.

Naukowcy od lat szukają w Afryce pozostałości po najwcześniejszych etapach ewolucji Homo - rodzaju ssaków naczelnych, obejmującego ludzi współcześnie żyjących (Homo sapiens) i ich wymarłych krewnych, np. H.habilis, H.erectus czy neandertalczyków.

Jak jednak zauważają naukowcy, szczątki z kluczowego dla ewolucji Homo okresu, przypadającego pomiędzy 3 a 2,5 mln lat, są jednak frustrująco nieliczne i przeważnie fatalnie zachowane. Dlatego w środowisku nie ma pełnej zgody co do tego, w którym momencie linia Homo dała początek ludziom współczesnym - Homo sapiens.

Badania skamieniałości LD 350-1 pozwalają poznać sposób budowy żuchwy i zębów u Homo żyjącego zaledwie 200 tys. lat po najpóźniejszych znanych Australopitekach (A.afarensis), reprezentowanych przez "Lucy" - kobietę, której szczątki znaleziono również w Etiopii, na stanowisku Hadar. Badania potwierdziły, że żuchwa i zęby wczesnych Homo różniły się pod względem budowy od żuchwy i zębów wczesnych australopiteków (o bardziej "małpiej" budowie ciała).

Bardziej prymitywną cechą Homo, upodabniającą go nieco do australopiteka, był za to szczególny, cofnięty kształt podbródka.

W okolicy tej samej, co skamieniałości LD 350-1, naukowcy znaleźli wcześniej szczątki prehistorycznych słoni, antylopy, zwierzęcia podobnego do hipopotama, krokodyli i ryb. Wszystkie mają od 2,54 do 2,84 mln lat. Ich analizy pozwalają wnioskować na temat środowiska, w jakim żył najstarszy Homo.

Zdaniem Kaye E. Reed z Instytutu Pochodzenia Człowieka na Arizona State University 2,8 mln lat temu krajobraz był otwarty i dominowała w nim sawanna, na której gdzieniegdzie wyrastały krzewy. Szpalery drzew można było za to znaleźć nad rzekami czy na mokradłach. Ówczesny krajobraz mógł przypominać dzisiejsze pocztówki z afrykańskiego regionu Serengeti czy kotliny Kalahari.

Niektórzy naukowcy sugerują, że globalne zmiany klimatu nasiliły się mniej więcej 2,8 mln lat temu, co wywołało zmienność afrykańskiego klimatu i pustynnienie. To zaś było bodźcem dla zmian w ewolucyjnych liniach wielu zwierząt, gdyż stymulowało wymieranie jednych grup zwierząt i pojawianie się innych, np. rodzaju Homo. "Wśród szczątków badanej fauny widzimy sygnał świadczący o pustynnieniu sprzed 2,8 mln lat" - potwierdza Reed. Wciąż jednak za wcześnie, by uznać, że to zmiany klimatu odpowiadają za taką, a nie inną ewolucję Homo. Potrzebujemy większej próbki skamieniałości". (PAP)

zan/ krf