Badanie: szczepionka obniża ryzyko zapalenia płuc u seniorów

Kongres odbywał się w dniach 25-28 kwietnia w Kopenhadze.

Główny autor badania o nazwie CAPiTA, prof. Marc Bonten z Wydziału Medycyny Uniwersytetu w Utrechcie w Holandii ocenił, że wyniki te są bardzo ważne, gdyż pneumokoki stanowią najczęstszą przyczynę zapalenia płuc, które z kolei zalicza się do głównych powodów hospitalizacji i śmiertelności osób w starszym wieku.

W rozmowie z PAP specjalista wyjaśnił, że szczepienie seniorów 13-walentną szczepionką przeciw pneumokokom powinno być zalecane szczególnie w krajach, w których nie ma powszechnego programu szczepienia nią dzieci do 2. roku życia (należy tu Polska – PAP). „Z badań wynika bowiem, że jeśli większość małych dzieci w kraju otrzymała tę szczepionkę to pojawia się również odporność w populacji seniorów i potrzeba ich szczepienia maleje” - powiedział. Jest to zjawisko tzw. odporności populacyjnej. Dr Mark van der Linden ze Szpitala Uniwersyteckiego w Akwizgranie (Aachen) w Niemczech przypomniał, że pneumokoki (Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinka zapalenia płuc) zostały odkryte w 1881 r. przez Ludwika Pasteura. Bakterie te przenoszą się drogą kropelkową i są najgroźniejsze dla dzieci do 2. roku życia oraz u osób w wieku 65 lat i więcej. W pierwszym przypadku ma to związek z tym, że niedojrzały układ odporności dzieci bardzo słabo rozpoznaje te bakterie, w drugim – z osłabieniem układu odporności wraz z wiekiem.

„Pneumokoki u dzieci najczęściej wywołują zapalenie ucha środkowego, zapalenie gardła, krtani, tchawicy, zapalenie płuc, u części chorych są przyczyną groźnej dla zdrowia i życia inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) „ - wyjaśnił PAP prof. Adam Antczak, dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, jeden z autorów polskich wytycznych na temat szczepienia osób dorosłych. Najczęściej jest to zapalenie płuc z bakteremią (zakażenie krwi bakteriami), ale może ona przybrać postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, sepsy, zapalenia wsierdzia czy otrzewnej. Wszystkie postacie IChP są obarczone wysoką śmiertelnością, zaznaczył specjalista. Dr van der Linden przypomniał, że śmiertelność wśród małych dzieci z powodu IChP udało się po raz pierwszy znacznie obniżyć dzięki wprowadzonej w 2000 r. tzw. siedmiowalentnej szczepionce przeciw pneumokokom. Wywoływała ona odporność przeciwko siedmiu, szczególnie niebezpiecznym serotypom (tj. specyficznym odmianom) tych bakterii. W 2009 r. zastąpiła ją szczepionka 13-walentna, która wywołuje odporność przeciw 13 najgroźniejszym serotypom pneumokoków. W efekcie, w krajach, w których powszechnie szczepi się dzieci przeciw tym bakteriom, zachorowania na IChP wśród maluchów spadły średnio o 90 proc. Obecnie szczepionka 13-walentna jest również zarejestrowana dla osób dorosłych w celu prewencji inwazyjnej choroby pneumokokowej. Badanie CAPiTA, jako pierwsze dowiodło jej skuteczności w zapobieganiu również łagodniejszym, co nie oznacza bezpiecznym, postaciom zapalenia płuc u seniorów, wyjaśnił prof. Antczak. Zespół prof. Bontena przeprowadził je w grupie ok. 84,5 tys. osób w wieku 65 lat i więcej. Mniej więcej połowa tej grupy otrzymała jedną dawkę 13-walentnej szczepionki przeciw pneumokokom, a druga połowa – placebo. Okazało się, że zaszczepienie seniorów o ok. 46 proc. obniżało ryzyko zapalenia płuc wywołanego przez serotypy obecne w szczepionce. Ryzyko zapalenia płuc bez bakteremii spadło o 45 proc., a ryzyko inwazyjnej choroby pneumokokowej o 75 proc. Zdaniem prof. Antczaka najnowsze wyniki badań dowodzą, że szczepienia skutecznie chronią przed niebezpiecznymi dla życia postaciami zakażenia pneumokokowego, a u ludzi dorosłych - przede wszystkim przed zapaleniami płuc. „Szczepienie jest jednorazowe i bardzo bezpieczne. To bilet to lepszego, zdrowszego i dłuższego życia” - skomentował ekspert. Prof. Bonten zaznaczył, że dotychczas nie ukazały się dane jednoznacznie potwierdzające skuteczność tzw. polisacharydowej 23-walentnej szczepionki przeciw pneumokokom w prewencji zapalenia płuc. Preparat ten stosuje się w profilaktyce IChP u dorosłych, gdyż u dzieci jest nieskuteczny. „Z naszych danych wynika jednak, że jest ona mniej skuteczna w zapobieganiu zapaleniu płuc niż szczepionka 13-walentna” - powiedział PAP specjalista. Prof. Antoni Torres z Klinicznego Szpitala w Barcelonie przypomniał, że – jak wskazują badania - pozaszpitalne zapalenie płuc (tj. nabyte w innych warunkach niż podczas hospitalizacji) jest przyczyną aż 90 proc. zgonów z powodu zapalenia płuc u osób w wieku 65 lat i więcej. Duży odsetek z tych pacjentów musi być hospitalizowanych. „Dlatego znacznie lepiej jest zapobiegać tej chorobie niż ją leczyć. Poza tym zapobieganie jej przez szczepienia będzie minimalizować ryzyko powstawania opornych na antybiotyki szczepów Streptococcus pneumoniae, które już teraz znacznie utrudniają leczenie” - tłumaczył specjalista.

Dodał, że w ramach prewencji zapalenia płuc u seniorów - oprócz szczepień przeciw pneumokokom i grypie - istotne jest także: rzucenie palenia, dobre odżywianie się, nie nadużywanie alkoholu, unikanie kontaktu z dziećmi, gdy są chore oraz higiena jamy ustnej. (PAP)

jjj/ mki/