Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
20.05.2015 aktualizacja 20.05.2015

Rolniczy, osiadły tryb życia osłabił kości naszym przodkom

Fot. Fotolia Fot. Fotolia

Kości ludzi osłabiły się wyraźnie w miarę, jak nasi przodkowie zaczęli prowadzić coraz bardziej osiadły tryb życia. Potwierdzają to badania niemal 2 tys. kości ludzi żyjących w okresie od 33 tys. lat temu do dziś. Wyniki przedstawia PNAS.

Współczesny styl życia sprawił, że jesteśmy bardziej masywni, niż nasi przodkowie - myśliwi i zbieracze. Z jednym wyjątkiem: kości. Nowe badania kości setek osób żyjących na przestrzeni ostatnich 33 tys. lat w Europie pozwoliły ustalić, że przyczyną zmian była nie tyle urbanizacja czy zmiana sposobu odżywiania, co samo pojawienie się rolnictwa i związana z tym, coraz mniejsza ruchliwość.

Takie wnioski rzucają nowe światło na monumentalną zmianę, z powodu której ludzie współcześni tak łatwo zapadają na osteoporozę - chorobę, która osłabia kości.

Prezentując swoje odkrycie naukowcy przypominają, jak ważne jest "zmuszanie" kośćca do pracy. To właśnie dzięki chodzeniu, bieganiu czy unoszeniu ciężarów w nasze kości zostaje wbudowane więcej wapnia, dzięki czemu stają się one mocniejsze.

"Wiele było dowodów na to, że dawni ludzie mieli mocniejsze kości, i że również dzisiaj wysiłek związany z dźwiganiem i obciążaniem zapobiega ubytkowi masy kostnej. Nie wiedzieliśmy jednak, czy to powszechne osłabienie kości w ostatnich 30 tysiącach lat było spowodowane pojawieniem się rolnictwa, dietą, urbanizacją, udomowieniem koni, czy może innymi zmianami w stylu życia" - zauważa profesor anatomii funkcjonalnej i ewolucji na Johns Hopkins University School of Medicine, dr Christopher Ruff.

"Analizując liczne próbki kości pochodzące z ramion i nóg ludzi żyjących w różnych okresach w historii stwierdziliśmy, że kości mieszkańców Europy stawały się słabsze w miarę, jak pojawiło się rolnictwo, a ludzie przystosowali się do niego, przechodząc na bardziej osiadły tryb życia, a później również przenosząc do miast, i że inne czynniki nie miały tu większego znaczenia" - opowiada.

Badanie ruszyło w 2008 r. Brali w nim udział naukowcy z Europy i USA. Skupili się na Europie, gdyż właśnie tu istnieje mnogość dokładnie zbadanych stanowisk archeologicznych - zauważa Ruff. Nie mniej ważne jest to, że w populacji Europejczyków (mimo przemieszczania się pewnych grup w obrębie kontynentu) obserwuje się stosunkowo małą zmienność genetyczną. To oznacza, że wszelkie obserwowane zmiany można przypisać raczej stylowi życia niż genetyce.

Na potrzeby badania naukowcy odkurzyli muzealne kolekcje, a pochodzące z nich kości (należące do 1 842 osób, żyjących w okresie od 33 tys. lat temu do XX w.) przeskanowali za pomocą urządzenia do RTG. Skupili się na dwóch kościach nóg i jednej - ramienia (piszczelowej, udowej i ramiennej). Porównali stan kości kończyn dolnych i górnych. W przypadku tych drugich fakt, czy dana osoba dużo chodzi lub biega, nie ma większego znaczenia. Dzięki porównaniu mogli określić, czy obserwowane zmiany są skutkiem mobilności czy czegoś innego, np. odżywiania.

Kiedy naukowcy analizowali geometrię kości z różnych okresów w historii - odkryli, że pomiędzy mezolitem (który zaczął się ok. 10 tys. lat temu) a czasami Cesarstwa Rzymskiego (ok. 2,5 tys. lat temu) wytrzymałość kości nóg wyraźnie się zmniejszyła, choć wytrzymałość kości ramienia pozostawała niemal jednakowa. "Spadek (wytrzymałości kości nóg - PAP) trwał przez tysiące lat, co pozwala sądzić, że od momentu pojawienia się rolnictwa do całkiem osiadłego stylu życia ludzie musieli pokonać bardzo długi okres przejściowy" - mówi Ruff.

"Ale do okresu średniowiecza kości uzyskały już mniej więcej tę samą wytrzymałość, jaką mają dziś" - dodaje.

Ruff zauważa, że nawet dziś możemy wyrobić sobie kości w stylu paleolitycznym - przynajmniej ludzie młodzi, którzy do pewnego stopnia naśladowaliby styl życia swoich przodków (przede wszystkim o wiele więcej chodząc). (PAP)

zan/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024