Prof. Moncarz o społecznej odpowiedzialności inżynierów

"Dochodzimy do takiego poziomu technologicznego, na którym coraz częściej zaczyna się pojawiać wątek moralno-społeczny. Co by było, gdybyśmy wszystkich ludzi pracujących fizycznie zastąpili robotami?" - zastanawia się w rozmowie z PAP inżynier prof. Moncarz z Uniwersytetu Stanforda.

"Można sobie wyobrazić, że jeśli zastąpimy naukowca automatycznym mikroskopem, który sam zbiera dane - to sam badacz albo się skupi na interpretacji wyników, albo znajdzie sobie inne miejsce w naukowej niszy, albo się przekwalifikuje i nadal będzie aktywny. Ale to jest człowiek XXI wieku, wykształcony i elastyczny. A co z masami ludzi, którzy pracują w dwudziesto-, a może nawet zmodernizowanym dziewiętnastowiecznym przemyśle, wykonując mechaniczne zadania? Jeżeli tych ludzi zastąpimy nagle robotyką, to co się z nimi stanie?" - spekuluje.

Zdaniem eksperta zastępowanie ludzi robotyką musi być procesem rozłożonym w czasie. "Nie wolno dopuścić do tego, by skokowo zwiększać grono bezrobotnych. Ludzie pozbawieni pracy nie będą bowiem myśleli o tym, jak wykształcić dzieci, tylko skąd wziąć na chleb. To nie jest tak jak z komputerem, który co dwa lata zgodnie z magią Moore’a podwaja swoją prędkość, moc obliczeniową. Tutaj nagle pojawia się sytuacja, gdzie musimy brać pod uwagę odpowiedzialność społeczną. Absolutnie nie będziemy hamować postępu technologicznego. Ale budując robotykę - musimy się równolegle zastanawiać, gdzie znaleźć miejsce dla ludzi, których ona wyręczy" - tłumaczy profesor.

Równie duża odpowiedzialność ciąży na twórcach systemów decyzyjnych opartych na sztucznej inteligencji - dodaje. "Kto będzie brał odpowiedzialność za to, co wymyśli inteligentny robot, gdy my pijemy kawę? Jeśli robot - system decyzyjny - podejmie decyzję, która doprowadzi do katastrofy, to kto będzie odpowiedzialny za tę katastrofę i w jaki sposób? Ten, kto zbudował robota? Ten, kto go włączył? Ten, kto popełnił w nim jakiś błąd?" - zastanawia się specjalista.

Według profesora nadchodzi koniec epoki inżyniera w "wersji" typowej dla czasów programów politycznych, centralistycznie sterowanych: "takiego, który chętnie podejmie dobrą pracę za bardzo dobre pieniądze, a zarazem najchętniej nie podejmie tematu społeczno-humanistycznej odpowiedzialności. Który zaprojektuje sto elektrowni, które - po uruchomieniu - zatrują wody i powietrze. A on będzie po prostu dumny ze sprawnie działających elektrowni" - mówi.

Zdaniem prof. Moncarza skończy się też epoka lekarzy, którzy "widzieli wiele przypadków i na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia stawiają diagnozę". Według niego w przyszłości lekarz przyłoży do pacjenta kilkadziesiąt czujników, które ściągną dane biologiczne i prześlą je do chmury, gdzie znajdą się zbiory danych wszystkich chorób świata, wszystkich objawów i prawdopodobnych diagnoz. Wyszukiwarka przeanalizuje wyniki wieloletnich badań i w kilka minut podsunie lekarzowi możliwe opcje i wtedy on, w pełni wyposażony w tak pełną informację, podejmie leczenie. "I choć pozornie lekarz nie będzie potrzebny - to ja chcę, by on tam był, choć nie chcę, żeby zdawał się tylko na swoją wiedzę i pamięć" - ocenia profesor.

Prof. Moncarz zwraca uwagę, że coraz więcej uczymy się za pośrednictwem komputerów (nie trzeba chodzić na uczelnię, żeby wykonać ćwiczenie w wirtualnym laboratorium). "W przyszłości komputer będzie z naszej źrenicy, z ruchów oka zbierał informację, na ile przyswoiliśmy sobie materiał dydaktyczny, na ile go zrozumieliśmy. I na tej podstawie przygotuje dla nas kolejne ćwiczenia" - prognozuje.

"Zawsze musimy na postęp czujnym okiem spoglądać. Najbardziej delikatne są tematy związane z inżynierią genetyczną i bioprocesami - w końcu też wspierane narzędziami inżyniersko-naukowymi. To są często kwestie na pograniczu teologii i nauki. Pokazują, że inżynier-naukowiec musi być dziś humanistą, a jego praca dużo bardziej niż kiedyś wymaga głębokiej etyki" - uważa uczony.

PAP - Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk

kol/ zan/ mrt/