Bregman: kryzys ujawnia w ludziach to, co najlepsze, a nie to, co najgorsze

Pandemia zaraz po wybuchu ujawniła, że wiele osób się wspiera i jest gotowych udzielić pomocy. Pomagamy sobie nie tylko wtedy, gdy mamy w tym interes lub oczekujemy rewanżu. Bo tacy jesteśmy z natury, a nie tylko z wyrachowania. Przekonuje o tym Rutger Bregman, holenderski historyk, dziennikarz i myśliciel, autor wielu uznanych książek, takich jak przetłumaczona na 32 języki „Utopia dla realistów”. W TED Talks uznano go za jednego z najwybitniejszych myślicieli młodego pokolenia w Europie.

Ta opinia nie była na wyrost. Najnowsza książka „Homo sapiens. Ludzie są lepsi niż myślisz” potwierdza, że idee i pisarstwo Rutgera Bregmana jest wybitne i to nie tylko na naszym kontynencie.

Autor w swej najnowszej książce idzie pod prąd wielu poglądom sugerującym, że ludzie są z natury źli i niechętni do współpracy. Pogląd ten ma bogatą tradycję w literaturze światowej, ale holenderski pisarz skutecznie i przekonująco się temu przeciwstawia. A robi to wyśmienicie.

Bregman jako przykład podaje II wojnę światową i masowe naloty Niemców na Londyn. Mimo ogromnych zniszczeń miasta i ofiar w ludziach, w stolicy Wielkiej Brytanii nie było jednak paniki, a w mieszkańcach wcale nie budziły się najgorsze instynkty. Wręcz przeciwnie. „Kryzys ujawnił w ludziach nie to, co najgorsze, lecz to, co najlepsze” – pisze.

W czasie bombardowań wielu ludzi sobie pomagało i się wspierało. Morale narodu nie upadło, czego oczekiwały hitlerowskie Niemcy. Nawet zdrowie psychiczne ludności nie podupadło: skończyło się pijaństwo i spadła liczba samobójstw, mniej było wizyt u psychiatrów.

Co ciekawe, Brytyjczycy w czasie II wojny światowej popełnili ten sam błąd. Zaczęli bombardować Niemcy, duże miasta i centra przemysłowe licząc na to, że tym razem to ludność niemiecka się załamanie. Nic takie się nie stało. Nawet przemysł nie podupadł. W dwudziestu jeden zniszczonych miastach produkcja rosła szybciej w porównaniu do tych, gdzie nalotów nie było.

Ludzie lubią popełniać ten sam błąd i nie uczą się na doświadczeniach innych. Ćwierć wieku później Amerykanie zrzucili na Wietnam trzy razy więcej pocisków i bomb niż zrobiono to podczas całej drugiej wojny światowej. A potem pospiesznie wycofywali się z tego kraju.

Kolejny przykład. Amerykanie pomagali sobie po kataklizmie, który w 2005 r. za sprawą huraganu Katrina nawiedził Nowy Orlean. Rabunki i napady były, ale wbrew pogłoskom zdarzały się jedynie marginalne. Oczywiście, zło może zdominować naszą naturę, na skutek np. traumatycznych przeżyć, z których nie możemy się wyzwolić lub pod wpływem negatywnego wpływu otoczenia. Jesteśmy jednak lepsi niż często się nam wydaje. To bardzo krzepiąca idea, warto się jej trzymać.

Historyk i myśliciel Yuval Noah Harari, autor tak głośnych książek jak „Sapiens. Od zwierząt do bogów”, po lekturze książki Rutgera Bregmana napisał: „Książka ta kazała mi spojrzeć na ludzkość z nowej perspektywy i skłoniła mnie do przemyślenia na nowo wielu moich niepodważalnych dotąd przekonań”. (PAP)

Autor: Zbigniew Wojtasiński

zbw/ agt/