Sapiens. Opowieść graficzna - komiks Harariego

Prof. Yuval Noah Harari - z wykształcenia historyk średniowiecza - w książce "Sapiens. Od zwierząt do bogów" zebrał wiedzę z wielu dziedzin nauki, aby przedstawić historię ludzkości. Skupiał się m.in. na trzech rewolucjach – rewolucji poznawczej ok. 70 tys. lat temu, rolniczej - 12 tys. lat temu i naukowej 500 lat temu.

Nowa opowieść graficzna - jej współautorami są David Vandermeulen i Daniel Casanave - to właśnie komiksowa adaptacja "Od zwierząt do bogów", choć skupia się na początku historii - tytułowych narodzinach ludzkości. Na razie ukazała się jednak tylko część pierwsza komiksu "Sapiens", więc zakładam, że w planach są i części kolejne, w których rozwinięte będą kolejne wątki z książki Harariego.

Po komiks spokojnie mogą sięgnąć osoby, które przeczytały już "Od zwierząt do bogów". Główny przekaz obu książek może i jest podobny, ale forma już całkiem inna. A przez to ma się wrażenie, że czyta się dwa różne pozycje. Warto więc porównać te książki, aby zobaczyć, jak różnie można przedstawić podobne informacje i przesłanie, posługując się różnymi mediami.

Komiks bowiem - siłą rzeczy musi być bardziej skrótowy niż książka. A w dodatku przydaje się tu fabuła - bohaterowie, którzy przeprowadzą nas przez przemyślenia, akcja, która utrzyma uwagę czytelnika. I metafory, które łatwo oddać można w postaci obrazu.

Trzeba przyznać, że pomysły na to, jak spopularyzować opowieść Harariego, są oryginalne. Owszem, czasem są za bardzo "ufajnione", ale ma to swój urok.

Głównym bohaterem książki jest sam Harari, który podróżuje po świecie i pod pretekstem rozmów z innymi bohaterami wprowadza nas w świat swoich przemyśleń. A są to przemyślenia głównie o tym, jak różne mechanizmy, które odziedziczyliśmy po paleolitycznych przodkach, ciągle wpływają na nasze życie.

Harariemu towarzyszy w komiksie a to mała Zoe - obecność dziecka uzasadnia, dlaczego wywody są skrótowe i uproszczone, a to fikcyjni naukowcy (choć to nie dowód na ich nieistnienie, to w Google'u nie udało mi się znaleźć ani biolożki prof. Saraswati, ani ojca doktora Klüga).

Są i postaci kompletnie fikcyjne, takie jak superbohaterka Doktor Fikcja, która na przykładzie marki Peugeot tłumaczy, jak powszechne - i w gruncie rzeczy niezauważalne - są dziś produkty zborowej wyobraźni. "Sapiensi rządzą światem, ponieważ są jedynymi zwierzętami, które potrafią tworzyć fikcyjne opowieści i je tworzyć" - mówi Doktor Fikcja.

W komiksie pojawia się też całkiem prawdziwy naukowiec - Robin Dunbar - znany antropolog i psycholog ewolucyjny. Komiksowy Dunbar wychodząc od obejrzanej w telewizji informacji o rozstaniu Brada Pitta i Angeliny Jolie wyjaśnia swoje badania dotyczące roli plotki w społeczeństwach. "Kiedy około 70 000 lat temu sapiensi zdobyli nowe umiejętności językowe, mogli plotkować godzinami. Dostęp do wiarygodnych informacji o tym, komu można zaufać, sprawiał, że małe grupy mogły się rozszerzać, a sapiensi mogli rozwijać ściślejsze i bardziej wyrafinowane formy współpracy" - mówi bohater.

Po komiksach (czy też opowieściach graficznych) zwykle nie spodziewamy się szczegółowych wywodów tłumaczących, jak działa świat. A jednak twórcy "Sapiens" wychodzą z założenia, że czemu nie. "Sapiens" nie jest może komiksem, który połyka się jednym tchem. Potrzeba trochę czasu, by go strawić. Ale też nie jest to też komiks, który szybko wyparowuje z głowy.

Sapiens. Opowieść graficzna. Część I. Narodziny ludzkości", której autorami są: Yuval Noah Harari, David Vandermeulen i Daniel Casanave, ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Ludwika Tomala