Narodowe Centrum Nauki: Działamy w oparciu o najlepsze europejskie wzorce

W ubiegły piątek minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek stwierdził, że "podział środków z NCN jest absolutnie nietransparentny, oceny grantów są skandaliczne". Dodał, że w przypadku projektów obejmujących nauki ścisłe i techniczne jest to "mniej niepokojące", ale inaczej jest w przypadku nauk humanistycznych. PAP poprosiła NCN o odniesienie się do tej oceny.

"W konkursach Narodowego Centrum Nauki finansowanie otrzymują najlepsze projekty. Ocena wniosków jest dwuetapowa, a decydując o przyznaniu grantu, eksperci NCN – krajowi i zagraniczni – biorą pod uwagę wyłącznie kryteria merytoryczne. Oceniają wartość pomysłu badawczego (jego oryginalność i wpływ na rozwój dziedziny) oraz dorobek naukowy wykonawcy" - poinformowała PAP Anna Korzekwa-Józefowicz z NCN. Podkreśliła, że nie jest osobno oceniana jednostka występująca o grant.

"Skuteczność aplikacji zależy tylko od jakości wniosku i dotychczasowego dorobku naukowców" - zapewniła.

Korzekwa-Józefowicza podkreśliła, że NCN działa w oparciu o najlepsze europejskie wzorce, a system oceny wniosków jest wzorowany na stosowanym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC).

"Ufają nam inne renomowane agencje. Wspólnie z europejskimi partnerami w konkursach międzynarodowych działamy np. zgodnie z zasadą Lead Agency Procedure, czyli taką, w której ocena jednej z agencji jest uznawana przez inne. Ewaluacja NCN akceptowana jest np. przez agencje z Czech, Niemiec, Austrii czy Szwajcarii" - wskazała.

Dodała, że największą bolączką NCN w ostatnich latach był zastój w jego finasowaniu. "Z tego powodu wskaźnik sukcesu w naszych grantach spadł z około 25 do 16 procent, co budziło także zaniepokojenie potencjalnych wnioskodawców. Zapowiedziany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki wzrost dotacji celowej Centrum o 150 mln zł (czyli o ponad 12 proc.) powinien jednak i ten problem rozwiązać" - przekazała.

Minister Czarnek zasugerował również, że większość środków jest przekazywana jest przez NCN dużym ośrodkom: "Nie może być też tak, że NCN zauważa głównie Kraków i Warszawę, a nie zauważa większości innych ośrodków naukowo-akademickich w Polsce, a jest ich przecież dużo" - stwierdził.

Korzekwa-Józefowicz przekazała, że przez 10 lat istnienia NCN przyznało ponad 23 tys. grantów naukowcom z ośrodków akademickich w całej Polsce.

"Najwięcej grantów otrzymały te regiony, w których istnieją duże ośrodki naukowe – Mazowsze, Małopolska, Wielkopolska i Dolny Śląsk. Prowadzimy jednak szeroko rozbudowaną działalność, aby grono laureatów naszych grantów się poszerzało" - zapewniła. Dodała, że NCN wspiera mniejsze ośrodki, promując mobilność naukową, wprowadzając limity w liczbie realizowanych grantów i organizując szkolenia dla wnioskodawców.

Korzekwa-Józefowicz przypomniała, że kilka lat temu NCN wprowadziło program Miniatura na małe granty, na którym w znacznie większym stopniu, niż w przypadku innych programów, korzystają mniejsze ośrodki. Poinformowała, że niektórzy beneficjenci Miniatury z tych instytucji zdobyli już duże granty, co pokazuje - w jej ocenie - iż system ten przynosi efekty.

"NCN nie ma jednak bezpośredniego wpływu na główne powody utrzymywania się scentralizowania polskiej nauki, w tym na nierówny potencjał naukowy w poszczególnych ośrodkach, czy trudności logistyczne w mobilności naukowców. Problemy te mogą być jednak przezwyciężane przez odpowiednie programy, które już prowadzi Ministerstwo Edukacji i Nauki i które może rozbudowywać" - wskazała.

Minister Czarnek powiedział w piątek, że przygotowywana jest nowelizacja ustawy o NCN. PAP zapytała, czy NCN uczestniczy w tych pracach.

"Nie jesteśmy włączeni w te prace i nie znamy powodów, dla których taka nowelizacja miałaby być przygotowywana" - poinformowała. Zapewniła, że agencja reaguje na głosy ze środowiska naukowego i modyfikuje niektóre programy i procedury a członkowie Rady NCN oraz dyrektor i wicedyrektor NCN systematycznie spotykają się z przedstawicielami środowisk naukowych.

"Mimo różnych uwag, zawsze podkreślano, iż rzetelność procedur, transparentność i etyka pracowników, członków Rady, ekspertów i recenzentów są w NCN na bardzo wysokim poziomie i mogą służyć jako wzór dla innych tego typu organizacji" - poinformowała Korzekwa-Józefowicz.

NCN jest agencją wykonawczą powołaną w 2010 r. do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Do zadań agencji należy m.in. finansowanie badań, nadzór nad ich realizacją i współpraca międzynarodowa.(PAP)

Autor: Szymon Zdziebłowski

szz/ mir/