Nawałniki burzowe (Hydrobates pelagicus) to niewielkie ptaki oceaniczne, żyjące we wschodniej części północnego Atlantyku i zachodniej części Morza Śródziemnego. Naukowcy poddali je testowi "rozpoznania", w którym stwierdzili, że zwierzęta te unikają zapachu krewnych, woląc od niego woń nieznajomych.

Zdaniem badaczy zachowanie to chroni ptaki przed "przypadkowym chowem wsobnym" czyli krzyżowaniem się z osobnikami spokrewnionymi. Występowanie takiego zjawiska na dużą skalę degeneruje populację i sprzyja utrwalaniu chorób genetycznych.

Ptaki wykorzystują węch do rozpoznania i przekazania informacji o swojej "genetycznej zgodności" - tłumaczy cytowany przez BBC główny autor badania, Francesco Bonadonna z Centrum Ekologii Funkcjonalnej i Ewolucyjnej we francuskim Montpellier. To pierwszy dowód, że ptaki umieją sobie "wywąchać" partnera.

Rozpoznawanie odpowiedniego genetycznie partnera po zapachu jest zjawiskiem dość dobrze poznanym u ssaków. Do niedawna naukowcy byli jednak przekonani, że ptaki kierują się w tym zakresie głównie wzrokiem i słuchem. Fakt, że używają węchu wyjaśnia, dlaczego nawałniki wracają do rodzinnej kolonii, w której się rozmnażają, i nie wiążą się z kuzynami - tłumaczy Bonadonna.

Nawałniki burzowe przez całe życie żyją w kolonii, w której przyszły na świat. W jednym miejscu żyje zatem cała masa blisko spokrewnionych ptaków. Z reguły ptaki te trzymają się w parach przez całe życie. "Niewłaściwy wybór mógłby więc mieć fatalne skutki" - dodaje naukowiec.

Tymczasem zapach, zwany czasami "chemicznym sposobem komunikacji" jest "najstarszą i najprostszą formą komunikacji" w świecie zwierząt - zauważa badacz. - To, że ptaki również z niego korzystają, miałoby sens".

Aby sprawdzić, ile nawałniki mogą się dowiedzieć na podstawie zapachu innych osobników, Bonadonna i jego zespół zgromadził ptasie wonie, biorąc "wymazy" od wybranych osobników z kolonii, umiejscowionej na jednej z Hiszpańskich wysp, Isla de Benidorm. Bada tę kolonię od niemal 20 lat i wie, które osobniki są ze sobą spokrewnione.

Przygotowawszy zestaw wacików z zapachami, naukowcy wytypowali grupę nawałników do badań, po czym wpuszczali je do labiryntu w kształcie litery Y. W jednym z jego ramion umieszczali wacik z zapachem ptaka obcego, w drugim - ptaka spokrewnionego testowanym osobnikiem. Niemal wszystkie badane nawałniki wędrowały w stronę zapachu obcego.

"To odpowiada naszym ustaleniom z 18 lat badań, w trakcie których nie zauważyliśmy, by spokrewniona para założyła wspólne gniazdo" - potwierdza Bonadonna. Badacz dodaje, że szczegółowe badanie zachowania zwierząt jest ważne dla zrozumienia tego, jak może na nie wpłynąć aktywność ludzi.

Informacja, że ptaki kierują się węchem w życiu społecznym, nie jest do końca zaskakująca. Naukowcy wiedzieli od dawna, że niektóre gatunki posługują się tym zmysłem choćby w trakcie żerowania na morzu. (PAP)

zan/ ula/