Pingwiny mogą przeżyć - i rozmnażać się - w ekstremalnie trudnych, antarktycznych warunkach (minus 40 stopni Celsjusza i wiatr wiejący z prędkością ponad 100 kilometrów na godzinę) tylko dzięki licznym przystosowaniom anatomicznym fizjologicznym oraz zachowaniom zmniejszającym utratę ciepła.

Z teorii wynika, że w przypadku tego gatunku ciepło jest tracone głównie przez konwekcję i promieniowanie. Aby to zbadać w praktyce, przy czystym niebie naukowcy wykonali w rejonie Wybrzeża Adeli kolorowe zdjęcia termograficzne pingwinów.

Okazało się, że temperatura wierzchniej warstwy piór na ich ciele była niższa niż otaczającego powietrza - cieplejsze miejsce pojawiły się tylko na głowie, wokół oczu i dzioba oraz na łapach. Ale dzięki odpowiednim naczyniom krwionośnym pingwinom udaje się ograniczyć straty ciepła także i tam.

Bardzo niską temperaturę okrywających pingwina piór naukowcy tłumaczą stosunkowo intensywnym wypromieniowaniem ciepła przy jednoczesnym słabym jego przewodzeniu. Podczas gdy gruba warstwa piór zapewnia podobną izolację, co dwie nałożone na siebie kurtki narciarskie, promieniowanie wysyłane w kierunku nieba zabiera ze sobą większość ciepła z piór. Podobne zjawisko ma miejsce, gdy postawimy samochód na mrozie - wówczas szron pojawia się przede wszystkim na dachu i przedniej szybie (czyli miejscach, z których ciepło promieniuje ku niebu), a nie na bokach, z których promieniuje ku cieplejszemu od nieba otoczeniu.

Dlatego przy bezchmurnym niebie pingwin wypromieniowuje tak wiele ciepła, że jego pióra stają się zimniejsze niż otaczające powietrze. Paradoksalnie, oznacza to, że mroźne powietrze ogrzewa pióra poprzez konwekcję. Tymczasem straty ciepła na samej skórze pingwina są bardzo małe. Wyniki badań mogą zainteresować specjalistów od izolacji cieplnych, odzieży zimowej i ocieplania budynków.(PAP)

pmw/ agt/