Delfinom, orkom, kaszalotom i innym waleniom z grupy zębowców brakuje czynnych genów odpowiedzialnych za produkcję białek koniecznych do zwalczania wirusów. Nie mają ich od milionów lat - informują naukowcy w "Proceedings of the National Academy of Sciences".
Współczesne zębowce posiadają jedynie "martwe" kopie genów Mx1 i Mx2, przez co ich układ odpornościowy jest inny niż u większości ssaków. Geny Mx odpowiadają za produkcję białek niezbędnych do zwalczania zakażeń wirusowych. Pozostałe 56 gatunków ssaków (m.in. naczelnych i ludzi, ale też krów), u których sprawdzono analogiczne fragmenty genomu, posiadają te geny, pozwalające podjąć walkę z wirusami, m.in. HIV czy wywołującymi odrę albo grypę.
Naukowców zainteresowała przede wszystkim różnica pomiędzy genomami zębowców i fiszbinowców, które miały wspólnego przodka. W przeciwieństwie do zębowców, które posiadają zęby i polują, fiszbinowce (np. płetwal błękitny) zdobywają pokarm odfiltrowując go z wody za pomocą obecnych w szczękach rogowych płyt.
"Najprostszy, najbardziej prawdopodobny scenariusz jest taki, że wspólny przodek dzisiejszych zębowców stracił oba geny Mx niedługo po tym, jak linia ewolucyjna zębowców i fiszbinowców rozdzieliła się od siebie ok. 33-37 mln lat temu" - mówi jeden z autorów badania, ekspert w dziedzinie biologii rozwojowej, nauk komputerowych i pediatrii z Stanford University School of Medicine, dr Gill Bejerano.
"Kusi nas, żeby myśleć, iż ten wspólny przodek był narażony na jakiegoś paskudnego wirusa, który wykorzystywał geny Mx1 i Mx2. Pozostała mu jedna możliwość: stracić obydwa geny - albo zginąć. Nie wiemy, czy tak było, ale jest to kusząca hipoteza, bazująca na tym, jak niektóre wirusy również dzisiaj wydają się wykorzystywać geny Mx" - dodał.
Naukowcy mają nadzieję, że wyjaśnienie nowo odkrytej zmiany w genomie pomoże lepiej chronić zagrożone ssaki.
"Biorąc pod uwagę, jak ważne wydają się być geny Mx dla zwalczania chorób u ludzi i innych ssaków, niesamowicie jest zobaczyć, że jakiś gatunek traci je oba, ale i tak od milionów lat świetnie sobie radzi - mówi Bejerano. - Trudno powiedzieć, czy ma to związek z wymieraniem. Mamy nadzieję, że nasze obserwacje pozwolą określić konkretne cele do osiągnięcia, kiedy morze wyrzuci kolejne martwe zwierzę, byśmy mogli lepiej zrozumieć, co się stało".
Wyraża przy tym nadzieję, że nowe badania zainspirują innych badaczy do zbierania próbek i prowadzenia eksperymentów in vitro. Dzięki temu może uda się ocenić, czy układy odpornościowe zębowców są narażone na szwank, czy jednak powstały u nich jakieś mutacje kompensujące wcześniejszą stratę.
Lepsze zrozumienie tych zmian może być pomocne również w walce z chorobami u ludzi, np. autoimmunologicznymi. (PAP)
zan/ agt/
