Iterb to pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców, odkryty w 1878 r. To jeden z czterech pierwiastków (oprócz erbu, itru i terbu), których nazwa pochodzi od szwedzkiej miejscowości Ytterby, gdzie w lokalnej kopalni znaleziono po raz pierwszy te pierwiastki.

Okazuje się, że może on mieć kolosalne znaczenie dla astronomii, jeśli zna się jego pochodzenie.

W kosmicznej skali może on pochodzić z dwóch źródeł.

Dotąd wierzono, że w połowie powstaje w ciężkich gwiazdach o krótkim życiu, a w połowie w bardziej przeciętnych gwiazdach podobnych do Słońca, gdzie miał powstawać w ostatnich fazach ich życia.

„Badając gwiazdy uformowane w Drodze Mlecznej, w różnych okresach zdołaliśmy sprawdzić, jak szybko zawartość iterbu rosła w naszej galaktyce. Dodaliśmy relatywnie młode gwiazdy do analizy” - opowiada jeden z naukowców, Martin Montelius.

Spekulowano, że iterb był wyrzucany w przestrzeń w czasie wybuchów supernowych, niesiony przez gwiezdne wiatry i obecny w obłokach planetarnych.

Ma się przy tym gromadzić się ma w obłokach, z których powstają potem nowe gwiazdy.

Na podstawie analizy 30 bliskich Słońcu gwiazd, naukowcy ze Szwecji twierdzą, że pierwiastek ten w znaczącej mierze powstaje jednak w trakcie eksplozji supernowych.

„Instrument, jakim się posłużyliśmy to super-czuły spektrometr, który może wykryć podczerwone światło z dużą rozdzielczością. Użyliśmy go w połączeniu z dwoma teleskopami na południu Stanów Zjednoczonych. Jeden mieści się w Arizonie, drugi - w Teksasie” - opowiada Martin Montelius.

Ponieważ promieniowanie podczerwone przenika przez pył przesłaniający światło widzialne, odkrycie ma pozwolić na lepsze zbadanie ukrytych za pyłem części naszej galaktyki.

„Nasze badanie otwiera drogę do tworzenia map rozległych obszarów Drogi Mlecznej, które dotąd były zakryte. Oznacza to, że będziemy w stanie porównać ewolucyjną historię różnych części galaktyki” - mówi współautorka badania, Rebecca Forsberg.

Więcej informacji na stronach:

https://www.alphagalileo.org/en-gb/Item-Display/ItemId/218167?returnurl=https://www.alphagalileo.org/en-gb/Item-Display/ItemId/218167

https://arxiv.org/abs/2202.00691 (PAP)

Marek Matacz

mat/